De speurneuzen van de haven

De Zeehavenpolitie van de Eenheid Rotterdam heeft sinds vorig jaar twee hondengeleiders. Agenten Michael (32) en Brenda (30) gaan met hun speurhonden op zoek naar mensen die zich in containers of vrachtwagens verstoppen om de oversteek naar Engeland te maken. Onze Haven liep een middagje mee met de agenten én hun trouwe viervoeters Nolan en Gigi.

“Nu is hij lekker rustig he.” Michael werpt een trotse blik op Nolan, zijn Mechelse herder van drieënhalf jaar oud, die in de autobench in de politiewagen geduldig wacht op wat komen gaat. “Maar zodra hij straks de trailers en containers in het vizier krijgt, wordt hij helemaal wild. Dan willen de honden nog maar één ding: aan het werk.”

We staan op de parkeerplaats van het politiebureau in de Botlek. Klaar voor vertrek. De dienst van Michael, hoofdagent bij de Zeehavenpolitie, begon vanmorgen al om half zeven, die van zijn partner Brenda om één uur. Er zijn geen meldingen binnengekomen, dus het tweetal – pardon, viertal – gaat straks routinematig een aantal plekken in de haven af. Hun taak is helder: mogelijke ‘inklimmers’ opsporen en hen overdragen aan de grenspolitie. Inklimmers; zo worden de mensen die zich illegaal in containers en vrachtwagens verstoppen om de oversteek naar Engeland te maken genoemd. “Ze willen allemaal naar Engeland, dat is het beloofde land”, stelt Michael. “Bijna iedereen die wij vinden, wil het Kanaal over.”

‘Vorig jaar werden in de periode tot en met september in totaal 681 zogeheten inklimmers opgepakt; dit jaar waren dat er in hetzelfde tijdsbestek 911’

Op de as
Het aantal inklimmers in de Rotterdamse haven is de afgelopen jaren fors toegenomen. Vorig jaar werden in de periode tot en met september in totaal 681 zogeheten inklimmers opgepakt; dit jaar waren dat er in hetzelfde tijdsbestek 911, blijkt uit cijfers die door Leefbaar Rotterdam zijn opgevraagd naar aanleiding van de vondst van achttien migranten in een zeecontainer. Ook buiten het directe havengebied zijn de signalen zorgwekkend: transportbedrijven zeggen dat er mensen op parkeerplaatsen langs de A16/A59, A12 en A15 met gevaar voor eigen leven in trucks – of op de as – klimmen. Vooral rond Moerdijk proberen steeds meer Albanese migranten in vrachtwagens te komen, signaleert de gemeente.

Om de inklimmersproblematiek in het Rotterdamse havengebied effectiever aan te pakken, is de Zeehavenpolitie in 2017 een pilot gestart met speurhonden. Brenda: “De honden hebben een speciale opleiding gehad en zijn getraind in het opsporen van menselijke geur. Op het moment dat ze iets ruiken, gaan ze zitten en aanhoudend blaffen. Dan maken wij de trailer of container open en doen Nolan of Gigi het laatste speurwerk.” Ze klopt met haar hand op de ‘bijtrol’ die in de zak van haar broek zit. “Ze krijgen altijd een beloning in de vorm van een speeltje als ze iemand gevonden hebben.” Lachend: “Je zult straks zien hoe blij ze daarvan worden.”

Koeltrailer
We zijn onderweg. Achterin tikt een ongeduldige Nolan met zijn poot tegen het raam. Zijn geleider – zo worden de ‘baasjes’ genoemd – lijkt gelijk te krijgen: de herder wordt met de minuut enthousiaster. Waar Gigi voor het instappen nog een innig kroelmomentje had met Brenda, lijkt ook zij haar missie nu uiterst serieus te nemen.
Vanmorgen was het raak, vertelt Michael terwijl hij de Volkswagen met twee trappelde honden achterin het terrein afrijdt. “Ik trof negen Albanezen in een koeltrailer. Het was er dik min tien – gelukkig heeft iedereen het overleefd.” Vinden de agenten iedere dag inklimmers? “Bijna wel.”

Traumabeertje
Michael rijdt een graspaadje in, aan weerszijden staat een dicht struikgewas. “Hier liggen vaak mensen. Ze houden zich schuil en als het donker is komen ze in beweging.” In de afgelopen maanden heeft hij al een hoop trieste dingen gezien. Het gezin uit Irak is hem het meest bijgebleven. “Vader, moeder en een kindje van drie jaar oud. Ze hadden twaalf uur lang zonder eten en drinken gezeten, het kindje had een vieze luier. Dat gaat je niet in je koude kleren zitten.” Hij zwijgt even en vervolgt dan: “We kunnen allemaal wat vinden van mensen die illegaal oversteken, maar niemand neemt dat enorme risico voor zijn lol. Het zijn menselijke drama’s.”

De speurhonden van de Zeehavenpolitie, maar ook de marechaussee en beveiligers van de bedrijven die inklimmers soms aantreffen, beschermen hen juist door hun werk uit te voeren, stelt hij. “Als we dat gezin destijds een uur later uit de trailer gehaald, had de kleine het niet overleefd.” Het kindje kreeg een traumabeertje van Michael, een knuffel die de politie aan kinderen geeft na een heftige gebeurtenis. “De hele weg naar het bureau hield hij het stijf tegen zich aangedrukt. Zoiets doet je wel wat hoor…”

‘De hele weg naar het bureau hield het kindje het traumabeertje stijf tegen zich aangedrukt. Zoiets doet je wel wat hoor…’

Schade
Het is niet de enige reden: inklimmers kosten maatschappijen klauwen met geld. “De lading van een trailer of container kan vaak weggegooid worden”, vertelt Michael. “Soms is er schade gemaakt – als er bijvoorbeeld een zeil is doorgesneden. Eenmaal in Engeland moet de inklimmers weer terug, verzorgd en wel, en die kosten zijn voor de maatschappij. We zien vaak bekende gezichten, sommigen blijven het proberen, komen we tien keer terug.”

Dat laatste roept vragen op. Hoe zit dat dan? “Als wij mensen vinden, worden ze opgehaald door de grenspolitie”, begint Michael zijn uitleg. “Wij houden hen dus alleen vast. Overigens gaan mensen ook niet rennen hoor, met zo’n blaffende hond erbij – daar gaat toch een intimiderende werking vanuit, ook al doet zo’n beest niks.” De zaak wordt vervolgens bekeken door de vreemdelingenpolitie. “Sommige inklimmers krijgen een boete, andere zaken worden afgehandeld op basis van het vreemdelingenrecht. Albanezen krijgen bijvoorbeeld vaak een terugkeerbesluit naar Albanië opgelegd en worden dus uitgezet – dit is de zwaarste maatregel die Nederland direct kan opleggen. Ze krijgen ook een inreisverbod voor de EU voor twee jaar. Dat betekent dat deze persoon de EU (Schengengebied) twee jaar niet in mag.”

Toiletverfrisser
Michael zet de motor van de politiewagen uit. Langs de openbare weg staan twee lange rijen trucks geparkeerd. Eerst gaat het deurtje van de bench van Nolan open. De aanblik van het havengebied en de trailers hebben overduidelijk een aanzuigende werking op de jonge hond. Routineus wordt de wild kwispelende herder in een professioneel uitziend tuig gehesen, voorzien van handvat. Michael lacht: “Dan kan ik ‘m als een handtas optillen, dat is weleens nodig als de opstap te hoog is.”
Nolan heeft geen verdere aansporing nodig en gaat aan het werk: in razend tempo gaat hij met zijn neus de trailers af. “De honden ruiken bij de onderste hoeken aan de achterkant van de trailers”, legt Michael uit. “Daar komt lucht doorheen.” Er wordt van alles geprobeerd om de honden te misleiden. Hij somt op: “Mensen die zichzelf insmeren met koffie of siliconen, of zich van top tot teen inspuiten met toiletverfrisser… Je kunt het zo gek niet verzinnen. Daar trappen de honden niet in. En mocht er ineens wel een manier gevonden zijn die werkt, proberen we dat snel voor te zijn. Maar natuurlijk slippen er mensen doorheen. Onze honden kunnen ook niet de hele dag zoeken. Ze hebben rust nodig, zijn ook afhankelijk van weeromstandigheden, hun eigen gestel…”

De beurt is nu aan Gigi. Al na een paar vrachtwagens heeft ze beet. Dat is niet zo verwonderlijk, want we hebben de proef op de som genomen: Claire, de stagiaire van Onze Haven die vandaag mee op pad is, heeft samen met fotograaf Lennaert plaatsgenomen in een van de trailers. Ze zitten helemaal achterin, verscholen achter een opgestapelde hoop betonnen buizen. Volgens Brenda was dit een typische trailer waar inklimmers graag voor kiezen; als je van buiten naar binnen kijkt, wat chauffeurs uiteraard vaak doen, kun je hen namelijk niet zien zitten.
Gigi is naast haar geleider gaan zitten en blaft onophoudelijk. Als Brenda aanstalten maakt de klep te openen, komt de hond op vier poten en springt hoog in de lucht. Ze wil naar binnen, dáár wacht immers haar beloning. Binnen rent ze naar de ‘indringer’. Blaffend komt ze tot stilstand en wacht keurig tot haar geleider de zaak van haar overneemt.
“Best heftig hoor”, zegt Claire na afloop, “zo’n blaffende hond voor je neus. Het klinkt ook oorverdovend hard in zo’n trailer.”

‘Er wordt van alles geprobeerd om de honden te misleiden. Mensen die zichzelf insmeren met koffie of zich van top tot teen inspuiten met toiletverfrisser…’

Het in scene zetten van een dergelijke situatie is niet uitzonderlijk, stellen de agenten. Brenda: “Soms ‘vangen’ we een paar dagen niks – dat kan. De honden moeten echter blijven speuren en hun daaropvolgende beloning krijgen, anders verliezen ze hun motivatie. We doen dit dus wel vaker op deze manier.”

Mensensmokkel
Niet alleen de speurhonden van de zeehavenpolitie, maar ook andere partijen in de haven treffen regelmatig inklimmers. “Het gebeurt echt aan de lopende band”, vertelt Michael, “je hebt er geen idee van. De ervaring van de marechaussee en de particuliere beveiligers, die al jaren met speurhonden werken, is voor ons heel nuttig.” De meeste inklimmers doen hun vluchtpoging daarbij niet op eigen houtje, weet hij te vertellen: “Er kunnen mensensmokkelorganisaties achter zitten, die bijvoorbeeld weten wanneer de containers worden ingeladen, of wanneer de trailers waar aan boord moeten. Daar stemmen wij dan weer onze speuracties op af. De recherche houdt zich onderwijl bezig met het ontmantelen van die organisaties.”

Pittige opleiding
Michael en Brenda werken beiden al meer dan tien jaar als agent, waarvan beiden ook een aantal jaren bij de Zeehavenpolitie. Hoe kom je zo in deze tak van sport terecht? Michael: “Ik wilde mezelf na al die jaren op straat gaan verbreden. Toen er een vacature bij de zeehavenpolitie vrijkwam, hoefde ik niet lang na te denken.” De verschillen zijn hem duidelijk: “Hier wonen geen mensen, dat is al heel anders werken. En alles in de haven is groot en massaal, en het wordt alsmaar groter naarmate die haven uitbreidt. Dat betekent dat alle meldingen, of het nou een ongeval of een strafbaar feit is, van zware aard zijn.”
Hij heeft altijd een passie voor honden gehad. Toen de pilot van start ging en de politie een selectieproces voor speurhonden en hondengeleiders opzette, was Michael in eerste instantie de enige die door de zeer pittige opleiding heen kwam.

Brenda: “Ik wilde ook dolgraag, maar zat die periode net thuis vanwege een blessure aan mijn arm. Toen ik hoorde dat er een tweede ronde kwam, sprong ik een gat in de lucht.”

Het is straks aan de agenten om de pilot te evalueren. “We gaan het zien, het kan nog alle kanten op”, stelt Michael. Eén ding weet hij wel zeker: Nolan en Gigi zijn fantastische werkers. “Aan hen zal het in ieder geval niet liggen!”