‘JE MOET ALTIJD OP JEZELF LETTEN’

Sjorren. Het is een van de weinig overgebleven echte havenberoepen. Eentje in het kaliber mouwen opstropen en aanpoten. Steve Kot heeft al zeven jaar ervaring met het vastzetten van containers. Zijn carrière zwierf door verschillende baantjes, maar zijn echte thuis vond hij in de haven. Inmiddels is hij meewerkend voorman bij ILS.

Een kleine tien minuten voordat we hebben afgesproken, stuurt Steve een bericht. Hij zit al op het terras van NRC aan de Witte de With, zoals gepland. ‘Zwart vest, kale kop, kan niet missen’, voegt hij eraan toe. Als we aankomen, heeft hij net een verse sinaasappelsap besteld. “Jullie zochten een echte havenarbeider voor dit artikel, toch?” begint hij met een grijns als we gaan zitten. Hij wijst naar zijn kale hoofd en de rijkelijk aanwezige tattoos op zijn gespierde armen. “Type rouwdouwer? Nou, ik voelde me wel aangesproken.” Maar vergis je niet, Steve is meer dan zijn stoere uiterlijk. Hij is het soort gentleman dat deuren opent en dames voor laat gaan. “Wat denk je, zullen we toch maar binnen gaan zitten?” stelt hij voor, terwijl hij een blik werpt op het volle – en zonovergoten – terras. “Dat is misschien fijner voor jou. Binnen kunnen we rustig praten.”

Rouwdouwen 
Oké, eerst even voorstellen: Steve Kot. 37 jaar. Geboren en getogen in Crooswijk en sinds bijna zeven jaar werkzaam bij ILS (International Lashing Systems), een sjorbedrijf. Voordat hij in de wereld van zware containers en vrachtschepen belandde, had Steve al een kleurrijke loopbaan achter de rug. Van horeca tot vertegenwoordiger in de sales, zelfs nog een tijdje bij Fox Sports. Het was een trainer van de voetbalclub waar hij speelde, een bekende van zijn huidige baas, die hem op het idee bracht: ‘Is de haven niks voor jou, jongen? Lekker hard werken, beetje rouwdouwen.’ Steve voelde zich vanaf dag één thuis tussen de reusachtige kranen en brullende scheepsmotoren.

Ja, natuurlijk kende Steve de haven wel. “Maar ik kende er niemand persoonlijk”, vertelt hij. “Ik had er geen echte connectie mee. Het is immens groot en het groeit elke dag. Maar echt kennis van zaken? Weinig mensen hebben dat. Vreemd eigenlijk…” Hij herinnert zich zijn eerste dag nog goed. Een testdag. Lachend: “We moesten een grote sjorstang optillen. ‘Wat is dit?!’, dacht ik toen wel effe. Het was een groot, zwaar ding – er kwam nog wat techniek bij kijken ook. Bij mij ging het wel goed, maar er waren jongens die even moesten wennen, en sommigen stopten zelfs na die dag.” Op die dag vertelden ze je wat het werk inhield, maar ook hoe het er onderling aan toegaat: “Het is allemaal recht voor z’n raap. Grote bek naar elkaar, niemand neemt een blad voor de mond. Maar uiteindelijk doe je het werk samen, als een team door dik en dun. Ik kan gelukkig wel tegen een stootje.” Hij grinnikt als hij over zijn allereerste werkdag vertelt: “Er lag een enorm pak sneeuw.” Demonstratief houdt hij zijn hand een goede tien centimeter boven de tafel. “Dat hoort er ook bij.”

Lekke band
Tijdens die eerste officiële werkdag kreeg een collega een stang op zijn hoofd, herinnert Steve zich vervolgens. “Die jongen moest in het ziekenhuis worden gehecht.” Het brengt het gesprek meteen op veiligheid. “Natuurlijk is dat een groot onderwerp, veel meer dan vroeger. Er zijn talloze veiligheidsrichtlijnen, alles is aangescherpt, maar je blijft altijd zelf verantwoordelijk. Je werkt vaak op grote hoogte, in weer en wind. Containers zoeven boven je hoofd langs en overal rijden trucks. Je moet constant op jezelf letten, want een ongeluk zit echt in een klein hoekje. We hebben er zelfs een uitdrukking voor: ‘Kíjken in die haven.’

Nog even over dat sjorren; hoe zit dat nou precies? “Het is ouderwets zwaar mannenwerk”, begint Steve. Containers moeten zorgvuldig op elkaar gestapeld worden, een klus die moeilijk te automatiseren is, omdat elke lading anders is. Die containers zijn uitgerust met cornerkasten, speciale gaten aan de hoeken waar ‘stekkers’, ofwel twistlocks, ingedraaid worden om de containers aan elkaar te bevestigen.

‘ALS ROTTERDAMMER IS DIT HET TOFSTE BEROEP!’

Steve: “De containers worden op de schepen geladen. Aan boord zorgen wij ervoor dat de containers stevig vastgezet worden. Dit doen we door middel van een spanschroef die aan het schip bevestigd is en een sjorstang die we in de container hangen. Vervolgens bevestigen we de sjorstang aan de spanschroef en zetten deze vast met een stalen pen. Dan staat de boel muurvast.” Met schepen die soms wel dertigduizend containers vervoeren, een oppervlakte van vier à vijf voetbalvelden, zijn de sjorders soms urenlang bezig. “Maar onze mannen werken keihard”, voegt Steve niet zonder trots toe. Hij zegt er liever niet bij dat ze het beste team van het bedrijf hebben. “Samen knallen, daar kicken we ook wel op. En dan daarna weer een spelletje kaarten.” Tijdens die veelvuldige kaartspelletjes, van een simpel troefspel tot poker, wordt er heel wat afgelachen. Vooral de nieuwkomers, de ‘schuimpies’, moeten het ontgelden. “Ze moeten wel even strijden ja, net zoals ik destijds”, vertelt Steve met een grijns. ‘Hé schuimpie’, roepen we dan in die eerste weken. Of zoals die keer toen de boot aanmeerde, zeiden we: ‘Wel effe zwaaien naar de kapitein hè.’ En daar stonden ze dan, vijf man sterk, te zwaaien naar niemand want niemand, bestuurt die boot vanaf de kade!”

De geintjes zijn eindeloos. Elkaars tas vastnieten met een spijkerpistool is klassiek. “Grote hilariteit als iemand dan zijn tas probeert op te pakken en die zit vast aan de grond of muur. Of we stoppen zware blokken in de tassen, of smeren de binnenkant van iemands helm in met vet. Het hoort er allemaal bij, misschien juist wel als tegenhanger van het harde werk. Dit soort grappen versterkt de band. Kijk, het zijn je collega’s, hè. We zijn echt niet allemaal vrienden, maar de band is sterk. Als ik vannacht met een lekke band sta, kan ik zo vijftig man opnoemen die ik kan bellen.”

Hé, maar wacht even, lijkt Steve zich te realiseren, “schrijf je dit allemaal op? Zorg er ook voor dat je opschrijft dat het veilig is, hè.” Hij lacht een aanstekelijke lach: “En niet dat het lijkt alsof we alleen maar binnenzitten. Niet te veel over dat kaarten. Want we werken echt serieus en hard!”

Hij herinnert zich een opdracht voor het Duitse leger. “Tijdens de legerdagen, die je vroeger had, vanuit Duitsland, waren er testacties voor alle legervoertuigen. Wij moesten alles vastzetten, helikopters, tanks, buggy’s. Zware dagen. En dan kregen we zo’n vet compliment van die militairen, over hoe hard en goed we werken. Dat zegt wel wat.”

Steve denkt na en voegt toe: “Wat dat betreft, mag er ook wat meer erkenning komen voor dit beroep. Het wordt niet erkend als een zwaar beroep, zoals bijvoorbeeld de brandweer dat wel is. En dat is vreemd, want het werk is fysiek zwaar. Ondanks de veiligheidsmaatregelen blijft het tillen. Onregelmatige diensten zijn bewezen slecht voor je gezondheid. Voor die erkenning strijden we als beroep nog steeds.”

‘IK GA ELKE DAG MET PLEZIER NAAR MIJN WERK. DIE ONREGELMATIGHEID VIND IK OOK WEL PRETTIG.’

Feyenoord 
De toekomst? “Hier ga ik de rest van mijn leven wel werken ja”, stelt Steve. “Ik ga elke dag met plezier naar mijn werk. Die onregelmatigheid vind ik ook wel prettig.” Zijn passie voor de haven is inmiddels onmiskenbaar. “Als Rotterdammer ben ik enorm trots.” Hij grijnst. “Ik ben ook Feyenoorder in hart en nieren en vaak te vinden in de Kuip -mijn leven is nauw verbonden met deze stad.

Vanaf mijn eerste dag als havenarbeider wist ik dat dit het perfecte beroep voor mij was. Als Rotterdammer in de haven werken… Ja, dan is dit het tofste beroep!” Sinds drie maanden is hij meewerkend voorman, een rol met nieuwe verantwoordelijkheden, maar hij staat nog steeds midden in de actie. “Ik heb er taken bijgekregen, maar ik knal nog steeds mee. Het goede voorbeeld geven, vooroplopen.” Droomt hij van een promotie tot hoofdvoorman? “Dat vind ik nu nog te vroeg om over na te denken”, bekent Steve, “want dan ben je echt meer uit het directe werk. Misschien over een jaar of tien.”

Familiearm
We nemen afscheid. Nee, toch niet. Toch nog even over al die tattoos, want ze blijven fascineren. “Ik ben een enorm familiemens”, stelt Steve alvast terwijl hij de mouw van zijn zwarte shirt verder opstroopt. Op zijn ‘familiearm’ staat een Engelse tekst over de bescherming van geliefden, naast een leeuw die hem als beschermer van de familie symboliseert. Boven de leeuw prijkt een kroontje, “want mijn familie is mijn koninkrijk.” Een beschermengel met de woorden ‘gateway’, een eerbetoon aan dierbaren die zijn overleden, siert zijn huid, naast het getal ’52′ – het geboortejaar van zijn vader. “Ma’s geboortedatum had ik al; pa moest er ook bij.” Op zijn scheen heeft hij iets samen met zijn broer, en hij vertelt dat zijn vriendin nog een speciaal ontwerp krijgt.”

In de haven heeft bijna iedereen wel tattoos, stelt hij. “Het cliché klopt wel. Veel oud-voetballers ook, boefjes… we dragen allemaal onze verhalen op onze huid.” En over huiden gesproken… Steve lacht weer, nog lang niet uitgesproken. “Je wilde anekdotes toch, voor het artikel? Die keer dat de koeling van een container onderweg stuk ging, is wel een mooie. Bleek het ding vol koeienhuiden te zitten. De stank was niet te harden, collega’s gingen over hun nek terwijl ze stonden te sjorren. Of die keer met die rotte vis…” Genoeg anekdotes om te delen, te weinig tijd…

Want de tijd begint te dringen; Steve moet zo naar Waalhaven. Vandaag werkt hij niet in de sneeuw, evenmin in regen of storm; de zon zal nog de hele dag schijnen. “Dat zijn de betere dagen,’ zegt hij terwijl hij afrekent. “We zitten nooit op een vaste terminal. Als ik aankom, zie ik pas wat er binnenkomt. De ene keer is het meteen knallen, andere keren – als een schip later binnenkomt – is er nog tijd om een spelletje te kaarten, wat andere klussen te doen of eerst even te schaften.” Schaften, zei hij dat nou echt? “Haha, ja, zo noemen we dat hier.”