Gigantische legoblokken als kunstverdediging

13 september 2022

Mariene bioloog Leon Haines (28) en waterbouwer Jaime Ascencio (30) hebben dé oplossing voor het erosieprobleem en de verdwijning van riffen: een soort legoblokken – zo zwaar als een olifant – die een kunstmatig rif creëren en als golfbreker fungeren. De Rotterdamse haven heeft de primeur en mag deze innovatieve blokken van Reefy te water laten.

De opwarming van de aarde is een groeiend probleem. De zeespiegel stijgt en dat is zeker een dreigend gevaar voor ons kikkerlandje, dat steeds vaker het decor is van overstromingen. Dijken kunnen worden verhoogd, maar dat is een nogal tijdrovende en dure klus. Leon en Jaime van Reefy lijken een goedkopere, snellere en milieuvriendelijkere oplossing te hebben: het te water laten van gigantische, duurzame betonnen blokken die dienen als golfbrekers én ook nog eens de onderwaternatuur stimuleren. Zo slaan ze twee vliegen in een klap: wij droge voeten en de natuur krijgt er een heel nieuw ecosysteem bij.

Leon: ‘’De blokken kunnen we onder water in elkaar zetten om een complex rif te maken met tunnels en gaten waar vissen en bijvoorbeeld kreeften, krabben, oesters en mosselen in of op kunnen groeien. Wij leggen de eerste laag neer, zodat rif vervolgens zelf verder kan groeien. En uiteindelijk stopt het rif dan de golven die schade aan stranden en kades aan kunnen brengen.’’

‘’Waarom dit niet eerder is bedacht?’’, Leon vertelt met een glimlach: ‘’Tja, de urgentie was er misschien gewoon nog niet, maar inmiddels is die urgentie er wel. Er moet een oplossing komen voor het verdwijnende koraal en voor de erosie.’’ De van oorsprong Groninger wordt tijdens zijn stage in Thailand en werk op de Gili Eilanden smoorverliefd op koraal. Daar, in die gekleurde en betoverende onderwaterwereld besluit hij zich in te gaan zetten om al dit natuurschoon te gaan redden. Na zijn studie werkt hij om die reden vijf jaar aan koraalrifrestauratie op de Malediven.

“Wij droge voeten en de natuur krijgt er een heel nieuw ecosysteem bij.”

Hij vervolgt zijn verhaal: ‘’Ik ben altijd al verliefd geweest op het waterleven. Als klein kind was ik altijd krabbetjes aan het vangen bijvoorbeeld. Maar mijn liefde voor koraal ontstond in 2014 tijdens mijn stage.’’

Tijdens zijn stage zag hij wat er gebeurt als koraal afbreekt. ‘’Dan breekt het af in kleine stukjes en herstelt het erg moeilijk, want al die kleine stukjes bewegen met de stroming mee en als er een storm komt, woelt alles weer om en krijgt het geen kans om zich te nestelen en te groeien. Als koraal verdwijnt – en daarmee dus de biodiversiteit van de oceaan – dan hebben we echt een groot probleem. 75% van de zuurstof komt namelijk uit de oceaan, maar wist je dat grondstoffen voor bepaalde belangrijke medicijnen tegen onder andere kanker en alzheimer ook uit het koraalrif worden gehaald? Het is echt van levensbelang dat koraal blijft bestaan.’’

Leon is zeker niet de enige die zijn leven wil wijden aan het beschermen van koraal. Ook de Mexicaanse Jaime heeft net als zijn collega hetzelfde plan. Jaime vertelt: ‘’Ik ben opgegroeid in Mexico. Als kind had ik al een passie voor het waterleven. In Mexico hebben we veel koraal, maar ik zag met eigen ogen dat het steeds minder werd. Toen ik hoorde dat de afbraak van koraalriffen een wereldwijd probleem was, wilde ik me ervoor gaan inzetten. Dit is echt mijn droombaan.’’

Jaime ziet in Mexico vele pogingen voor het bouwen van riffen sneuvelen. Veel partijen bouwen rifconstructies die uiteindelijk onder water omvallen en zo meer schade aanrichten dan dat ze goed doen. Hij besluit naar Nederland te verhuizen om aan de TU Delft Waterbouwkunde te gaan studeren, om een oplossing te bedenken die wel werkt. Hij heeft immers al meermaals in de praktijk gezien wat niet werkt.

Tijdens zijn studie ontwerpt hij de zogenaamde legoblokken die op allerlei manieren op elkaar kunnen worden gestapeld. Door het ontwerp van Jaime, met onder andere de gaten in de blokken, moet de waterdruk op de blokken verminderd worden, zodat ze niet omvallen op de bodem.

Jaime en Leon leren elkaar in 2020 via Instagram kennen en twee jaar geleden besloten ze de handen ineen te slaan en Reefy Innovation op te richten. Leon denkt daarnaast al snel het ontwerp van Jaime verder uit. ‘’De blokken dienen niet alleen als golfbreker, maar zijn ook een soort vogelhuisjes voor koraal dat zich hierin kan nestelen, want door erosie is er te weinig harde ondergrond en teveel zandgrond ontstaan en daar groeit koraal niet op. Koraal hebben we hard nodig, want dat is heel belangrijk voor de oceaan’’, aldus Leon.

Hij vervolgt: ‘’De grote legoblokken die we hebben ontworpen, moeten de golven breken zodat erosie tegen wordt gegaan en het moet een habitat vormen voor koraal. Zo creëren we natuurlijke barrières.’’ De eerste fundering wordt neergelegd bij Rozenburg. Maar liefst twintig blokken van drie meter lang en 7 ton zwaar worden er met een hijskraan te water gelaten. Een spannend moment voor de twee heren. Leon: ‘’Ja, veel wetenschappers en biologen wereldwijd kijken mee of ons project gaat slagen. We hebben er zowel nationaal als internationaal al het nieuws mee gehaald.’’

Gaan deze twee jonge rifarchitecten met speelgoedblokken de natuur redden? De komende maanden wordt de Nieuwe Waterweg het decor van dit spectaculaire project. Leon licht toe: ‘’Er is daar nu een harde kade en dat is niet heel milieuvriendelijk. Door het plaatsen van de blokken gaan we een ecologische voorhaven maken die het land gaat beschermen tegen de hoge golven van de enorme schepen die daar doorheen varen. Het is de eerste keer dat we dit in het echt gaan testen, dus dat is echt heel gaaf.’’

“De blokken dienen niet alleen als golfbreker, maar zijn ook een soort vogelhuisjes voor koraal dat zich hierin kan nestelen.”

Want de zeewaterspiegel stijgt en stijgt. Leon vertelt trots: ‘’Maar het koraal groeit sneller dan de zeespiegel kan stijgen, dus dat is positief nieuws. Als we dus overal ter wereld van die legoblokken neer kunnen leggen waar het koraal op kan groeien, zijn de golfbrekers sneller hoog genoeg, zodat wij beschermd zijn tegen het water. Je moet het – zoals eerder al gezegd – zien als een soort vogelhuisjes voor insecten.’’ Deze vogelhuisjes of legoblokken, geef ze een naam, zijn gemaakt van gerecycled beton en worden dus op natuurlijke wijze groter en groter door het koraal dat erop gaat groeien. En dat is goed voor de natuur én voor de portemonnee.

Leon: ‘’Het mooie aan ons ontwerp is dat het echt een samenwerking is tussen technologie en de natuur. En dit duurzame ecosysteem is een oplossing voor de hele wereld.’’ Twee werelden die samenkomen en die de hele wereld kunnen redden. Jaime: ‘’Het lijkt mij heel mooi als we uiteindelijk zo’n rif kunnen bouwen voor kwetsbare gemeenschappen die niet veel geld hebben om zich te beschermen tegen de stijgende zeespiegel en dus groot gevaar lopen.’’

Tekst

Chantal Lindsen

Beeld

Lennaert Ruinen

Meer artikelen

Een deel van het geheel

13 september 2022

De aanrijroute is niet spectaculair, maar eenmaal binnen is het uitzicht op de Maas en het Eiland van Brienenoord wel prachtig. Het kantoor van NPRC,...

Lees het hele artikel

Het dak gaat er weer af

13 september 2022

Wat hebben we de afgelopen jaren veel leuke dingen moeten missen. En wat halen we dat met elkaar op dit moment weer hartstochtelijk in. Na...

Lees het hele artikel