Meer smoel voor de haven

RDM Rotterdam had dit jaar wat te vieren. In de tien jaar die de organisatie inmiddels op de teller heeft staan, groeide zij uit tot dé plek waar onderwijs en bedrijfsleven samenwerken aan technische innovaties voor haven en stad. We spraken directeur Jouke Goslinga over verleden en heden van RDM, blikten vooruit op de toekomst én wilden natuurlijk alles weten over dat grote feest!

Op de dag dat we de directeur treffen, wordt het warmterecord uit 1944 verbroken: vandaag tikt het weerstation in Gilze-Rijen 39,1 graden aan. Goslinga komt net terug van lunchpauze en arriveert in het pand dat nog altijd de naam ‘medische dienst’ draagt, een verwijzing naar oude tijden van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij. Strak wit overhemd, hippe korte broek – vandaag mag het. De afgelopen tijd heeft hij veel media gesproken, steekt hij van wal als we in zijn kantoor plaatsnemen, niet in de laatste plaats door het jubileum.

Hoe was het jubileum?

“Heel geslaagd! We wilden die dag de dynamiek en diversiteit van RDM laten zien. Best een uitdaging, want we hebben te maken met verschillende doelgroepen: studenten, docenten, startups, het traditionele havenbedrijfsleven, overheidsinstanties… Allemaal hebben zij eigen interesses en raakvlakken met RDM en je moet hen allemaal anders benaderen en aanspreken.” Goslinga gebaart naar een futuristisch uitziende poster links van hem. In plaats van te kiezen voor een nieuw evenement, koos de organisatie ervoor om een special edition te maken van het al bestaande Future Flux Festival.

“Doelstelling van dit festival is om jongeren uit de regio naar RDM te trekken, hen te enthousiasmeren voor techniek en uit te dagen met nieuwe ideeën te komen die op termijn interessant kunnen zijn voor die ‘slimste haven ambitie’ die we hebben. Dat moet op een leuke manier gebeuren, met muziek en inspirerende challenges. Maar ik zat op een gegeven moment met een start-up die ook zijn netwerk wilde uitnodigen en hij zei: ‘Het lijkt wel een poster voor één of ander technofeest. Mijn zakelijke relaties snappen dat niet.’ De uitdaging was dus om een programma te maken dat voor alle partijen interessant is én waar verbindingen en verrassende contacten gelegd konden worden. En dat is gelukt! Er waren dik tweeduizend man, het was heel divers en nuttig voor iedereen.” Maar, moet de directeur ook toegeven: “de laatste weken al dan niet maanden in de aanloop naar het festival werd mijn agenda volledig bepaald door dit event. Nu weer de focus op alle andere dingen!”

Hoe kijk jij terug op 10 jaar RDM?

“RDM in de huidige vorm ontstond omdat het oude RDM failliet ging. Rotterdam heeft hier hoogtijdagen gekend met de innovatieve maritieme maakwerf. Het SS Rotterdam is hier gebouwd en te water gelaten – kun je je voorstellen wat een spektakel dat was! Er woonden duizenden mensen in het dorp, mannen die voor dag en dauw opstonden om van staalplaten een schip te bouwen. Prachtig!”

Maar het is ook illustratief voor hoe het vervolgens mis kan gaan, aldus Goslinga: “In de jaren zeventig en tachtig verschoof de maakindustrie naar lagelonenlanden. Dat hield je niet tegen. Het RDM van nu biedt kansen voor de maakindustrie in een nieuw jasje. Dankzij innovatie en nieuwe techniek is de factor loonkosten minder bepalend als een aantal decennia geleden. Het huidige RDM is een springplank voor nieuwe bedrijven in de Rotterdamse regio die innovatief zijn, maar gelijktijdig minder kwetsbaar, minder makkelijk te kopiëren en te verplaatsen.”

Het Havenbedrijf kocht het gebied in 2002. “Het was destijds een ‘rotte’ plek in een belangrijk havengebied”, stelt Goslinga. “Er was toen nog geen duidelijke visie, we zijn het pas gaan ontwikkelen ná de aankoop. Dat verdient credits; het Havenbedrijf had ook traditioneel voor een groot bedrijf en een huurovereenkomst van dertig jaar kunnen kiezen, maar koos voor dit. We hebben er veel omkijken naar, maar juist een concept als RDM – waar onderwijs, startups en bedrijfsleven samenkomen en gezamenlijk werken aan innovatie – is ontzettend noodzakelijk voor onze toekomst.”

‘We zijn een havenstad en moeten dat blijven, we mogen niet verworden tot een stad met ergens verderop een haven’

Wat maakt het volgens jou noodzakelijk?

“De haven moet meer smoel krijgen. Mensen die in de haven werken zijn er vol van, maar als je in de stad woont is die haven steeds verder weg. Als we er niet snel smoel aan geven met FutureLand en zeker ook RDM, verdwijnt-ie. We zijn een havenstad en moeten dat blijven, we mogen niet verworden tot een stad met ergens verderop een haven.”

En dan is er nog een tweede, aldus de directeur: “We hebben ook behoefte aan technici. Technische bedrijven verkopen zichzelf vaak niet al te goed, maar juist nú is goed personeel cruciaal. Als het ons lukt die haven smoel te geven en jongeren enthousiast maken, kunnen we de regio succesvol houden.”

Zelf is Goslinga werktuigbouwkundige. “Qua techniek is dit één van spannendste fases in onze geschiedenis. Robotisering, digitalisering, artificial intelligence… Onderwijl staan we voor de grote opdracht om de industrie te vernieuwen en te verduurzamen. De kunst is om enerzijds de jonge generatie te enthousiasmeren voor techniek en te zorgen dat zij kunnen werken met nieuwe technologieën, zodoende misschien wel de grote multinationals van de toekomst te worden, én gelijktijdig het huidige bedrijfsleven eraan te koppelen. Want er is nu al zoveel mogelijk.”

Bij wie ligt die verantwoordelijkheid volgens jou?

“Dat is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. En misschien ligt daar wel gelijk de moeilijkheid, want als iets van iedereen, is het ook van niemand. Wie neemt die verantwoordelijkheid? Want als jongeren van 13 of 14 jaar niet geïnspireerd worden tot het kiezen van een techniekprofiel, worden ze met 16 of 17 jaar nooit techneut. En daarna ook niet meer. Ligt die verantwoordelijkheid bij de gemeente, het onderwijs, het bedrijfsleven… Voor die laatste partijen worden jongeren pas interessant als ze aan het werk gáán.”

RDM organiseert om die reden Techmission. “In de onderzeebootloods hebben we met een groot aantal containers een escape room-achtige omgeving gebouwd. De scholieren krijgen challenges en maken zodoende kennis met allerlei thema’s uit de haven. De ervaringen zijn goed, maar we hopen natuurlijk dat dit hen ook beweegt om voor techniek te kiezen.”

Met zestig startups zit RDM inmiddels ‘vol’. Jullie richten de pijlen voor de toekomst op de Merwe–Vierhavens.

“Daar zijn we nu volop mee bezig. We hebben hier op RDM veel startups zitten die uit hun jasje groeien, of meer ruimte nodig hebben om ideeën te testen. Het Innovation Dock op RDM is een startpunt en als Havenbedrijf hopen we natuurlijk dat bedrijven doorgroeien – zij zorgen immers voor onze toekomst. In de Merwe-Vierhavens zal ruimte komen voor deze grotere partijen, maar uiteraard komt er ook hier plek voor de kleinere startups. RDM en Merwe-Vierhavens zullen samen het Makers District van regio Rotterdam gaan vormen.”

‘Op RDM zitten veel startups die uit hun jasje groeien. In de Merwe-Vierhavens kunnen zij doorgroeien’

Een flinke kluif…

“Zeker. Merwe-Vierhavens is ongeveer net zo groot als de Rotterdamse binnenstad en in tegenstelling tot RDM is hier niet alles van het Havenbedrijf maar ook deels van de gemeente. Er zal ook ruimte komen voor woningen, horeca en recreëren. We hebben dus te maken met verschillende partijen.”

Hoe helpen de nieuwe projecten de haven ‘smoel’ te geven? 

“Kijk, wat wij willen is innovatie zichtbaar maken. Maar veel innovatie zit ‘m ook in apps en worden vanachter een laptop in elkaar gesleuteld, terwijl wij ook juist drones en robots willen laten zien. Dat kan straks nog beter in de Merwe-Vierhavens. Het leuke is ook dat we dan dichterbij de stad en Delft en Schiedam zitten én vlakbij de creatieve sector; Joep van Lieshout zit er met zijn atelier, Daan Roosegaarde… We moeten nog werken aan een (boot)verbinding tussen RDM en Merwe-Vierhavens – dat is over het water maar een kort stukje. We zijn trouwens ook het Quarantaineterrein Heijplaat aan het ontwikkelen; dat is echt een groene oase in de haven en leent zich heel goed voor congressen of personeelsdagen. Het hutje op de hei-gevoel.”

Welke geleerde lessen van RDM nemen jullie mee?

“Innovatie is proberen. Experimenten, vallen en opstaan. Je schrijft een visie en strategie, maar niets is in marmer gebeiteld. Ik leerde dat innovatie vanuit technologie door alle sectoren heengaat. Dingen kunstmatig opdelen in hokjes – zorg, haven, onderwijs, high tech… – werkt niet, want je moet juist doorlopend over de schutting kijken en dingen van elkaar overnemen. Hoe leuk zou het zijn als bedrijven uit Eindhoven hierheen komen? Daar wil ik me in de toekomst nog meer voor inzetten. Ik zou willen dat álle partijen die met innovatie bezig zijn, de weg naar ons vinden. Daarnaast leerden we over het belang van goed partnerschap. Het STC raakt steeds meer betrokken, het Techniek Collega Rotterdam komt eraan, dat is geweldig nieuws. Maar ook met bijvoorbeeld Ahoy hebben we een partnership; in de Onderzeebootloods geven wij regelmatig voorstellingen en events, maar Ahoy heeft daar natuurlijk veel meer expertise in. Daarom hebben wij RDM Events opgericht.”

Waar ben jij persoonlijk het meest trots op?

“Dat we er na tien jaar zijn. De formule had nooit zekerheid, het is ook geen zekere of winstgevende manier van vastgoed verhuren. Ons succes is moeilijk te meten. En wanneer heeft de haven nu ‘smoel’? We ontvangen honderdduizend bezoekers per jaar, geven jaarlijks driehonderd rondleidingen. Die mensen gaan vrolijk en geïnspireerd weg, maar wat betekent het op termijn? Ik ben er vooral trots op dat we met alle mensen die eraan werkten overtuigd zijn dat dit de manier is om dit te ontwikkelen. Vanuit vertrouwen, met oog voor elkaars belangen. Sterker: door het succes van RDM zijn we aan overkant begonnen! En elke startup is zo bevlogen en vol passie. Ik ben trots als ze zeggen hier graag te werken. Ik hoop natuurlijk dat het havenbedrijfsleven ons nóg meer weet te vinden. Want wij kunnen voor elk bedrijf het verschil maken, hen laten zien wat al die nieuwe technologie voor hen kan betekenen op het gebied van digitalisering, robotisering en human capital. Want wat dat betreft is er geen interessantere plek in de Rotterdamse haven, dat durf ik met droge ogen te zeggen.”