Wij zijn Rotterdam, de Maritime Capital of Europe

Menno Huijs, programmamanager haveneconomie bij de gemeente Rotterdam, gaat in gesprek met professionals over actuele thema’s in de haven. Deze aflevering: Barbara Kathmann, wethouder economie namens de PvdA.

2019 wordt het jaar van de duidelijkheid, stelt Barbara Kathmann, wethouder economie namens de PvdA. De haveneconomie bevindt zich middenin een grote transitie: de energietransitie en de digitalisering zullen de haveneconomie veranderen. Van een grote fossiele bulkhaven gaan we naar een breed regionaal maritiem cluster waar het geld wordt verdiend door koploper te zijn bij de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. “We ontwikkelen hier bijvoorbeeld de eerste verzekeringspolissen voor offshore wind. En we maken met onze 3D-printers scheepschroeven, experimenteren met allerlei IT, zoals de logistieke keten inzichtelijk en efficiënt maken, en we bouwen aan autonome en schone vaartuigen.” En dit is slechts een kleine greep uit de vele mooie innovaties die opkomen en die de Rotterdamse haveneconomie de komende jaren van kleur zullen laten verschieten.

‘We hebben al vaker geroepen dat we de Derde Maasvlakte al hebben; die ligt in de Binnenstad van Rotterdam’

Dit klinkt allemaal wel wat vaag, maar het is al overal zichtbaar in de stad en de regio. Het aantal startups dat zich in de Rotterdamse regio vestigt, en dat nieuwe producten voor transport, logistiek en de energie-industrie ontwikkelt, is groot: er zijn er de afgelopen jaren meer dan 150 bijgekomen. Het aantal zakelijke dienstverleners, zoals maritieme verzekeraars en gespecialiseerde advocaten en handelshuizen, zit ook in de lift. “We hebben al vaker geroepen dat we de Derde Maasvlakte al hebben. Die ligt in de Binnenstad van Rotterdam”, stelt de wethouder. En ondanks dat de scheepsbouw en de offshore het zwaar hebben, gaat het hier op onderdelen ook goed, De luxe-jachtbouw en de offshore windindustrie hebben grote groeipotentie.

Rotterdam Maritime Capital Rocks

De maritieme sector is ons DNA, de ondernemers, waarvan 74 procent MKB in de maritieme sector, hebben deze stad groot gemaakt. De Rotterdamse haveneconomie is met 185.000 arbeidsplaatsen een van de grootste banenmotoren van Nederland. Ik heb het dan over Rotterdam Maritime Capital, dat gebied is beduidend groter dan de veertig kilometer die in de boeken staat als havengebied. Het verhaal is veel breder dan die veertig kilometer. Rotterdam Maritime Capital behelst grofweg het gebied tussen de Tweede Maasvlakte en Gorinchem. De offshore en baggerindustrie rond de Drechtsteden vormen een wezenlijk onderdeel van Rotterdam Maritime Capital. Van Oord, Boskalis, Vopak, Europe Container Terminals (ECT), Damen Shipyards. Als je al die bedrijven en hun toeleveranciers bij elkaar optelt in het Rotterdam Maritime Capital, spreek je over een van de meest complete en diverse maritieme clusters ter wereld. “En nergens is de exposure, de dynamiek, zo groot als hier. Rotterdam Maritime Capital rocks.”

Versterken en op de kaart zetten

De gemeente is al langer met andere regionale overheden, het maritieme bedrijfsleven, de kenniswereld en brancheorganisaties bezig om het maritieme cluster in de volle breedte te versterken en internationaal op de kaart te zetten. Juist de compleetheid van de maritieme wereld maakt het gebied van Tweede Maasvlakte tot Gorinchem uniek in de wereld. Zo’n concentratie van bedrijven die iets doen op het gebied van transport, logistiek, zakelijke dienstverlening, handel, scheepsbouw, offshore, chemie en energie is buiten Rotterdam alleen in Singapore te vinden.

“Precies daarom hebben wij als regio de handen ineengeslagen. Wij gaan gezamenlijk de wereld over om de Rotterdamse regio neer te zetten als Maritieme Hoofdstad van Europa”, vertelt Kathmann enthousiast. “We hebben namelijk echt iets te vertellen, iets om trots op te zijn. We hebben niet alleen een van de beste havens ter wereld, maar we hebben ook dat complete warenhuis met bedrijven eromheen. Je kunt alles wat er maar nodig is op maritiem gebied binnen een straal van veertig kilometer van Rotterdam Centraal Station krijgen.”

Het doel van de gezamenlijke profilering is de meer dan vijfduizend maritieme bedrijven in de regio te helpen internationale bekendheid te krijgen. En om zo nieuwe contracten binnen te slepen. “En een tweede doel is bedrijven aan te trekken die hier nog niet zitten”, stelt Kathmann. “We hebben namelijk een uitstekend vestigingsklimaat voor maritieme bedrijven, of het nou verzekeraars zijn of handelaren of toeleveranciers voor de scheepsbouw.” Straks associeert men de Rotterdamse regio met een succesvolle havenstad die erin is geslaagd zichzelf opnieuw uit te vinden.

‘Vanuit het netwerk van Rotterdam Maritime Capital zijn we constant bezig onszelf internationaal op de kaart te zetten’

Grote uitdagingen vragen om samenwerking

De ontwikkeling van de regio tot Maritieme Hoofdstad van Europa krijgt de komende jaren snel vorm. De plannen en ambities worden vastgelegd in koersbepalende documenten, zoals de omgevingsvisie, het klimaatakkoord en de Havenvisie. Maar bovenal door veel te doen. “Vanuit het netwerk van Rotterdam Maritime Capital zijn we constant bezig onszelf internationaal op de kaart te zetten, verbindingen te leggen tussen bedrijven in de regio die iets voor elkaar kunnen betekenen. We organiseren met onze netwerken constant masterclasses, kennissessies en mogelijkheden om met elkaar in contact te komen.”

CO₂

Een belangrijke en in de politiek vaak terugkerende vraag is wat we precies moeten doen om de Rotterdamse haven CO₂-neutraal te krijgen. Met twintig procent van de totale CO₂-uitstoot in ons land tekent de haven voor een aanzienlijk deel van de luchtvervuiling. Denk aan een windmolenpark in de Noordzee, een waterkrachtcentrale weegt de helft van een conventionele windturbine waardoor je minder staalkosten en minder energieverlies hebt. Waar ook veel winst te behalen is: nog beter inzetten van restwarmte.

Een revolutie

Verdere digitalisering en internationalisering zijn de andere pijlers naast duurzaamheid. “In de vraag ‘hoe’ zit de crux, en die antwoorden verwachten we dit jaar. We staan aan de vooravond van de Derde Industriële Revolutie sinds het uitgraven van de Nieuwe Waterweg. Een revolutie waar we uitkomen als de schoonste en slimste haven, geloof mij. In feite zijn we al de meest innovatieve haven ter wereld, ons unique selling point is de hoge concentratie aan kennis- en onderwijsinstellingen op maritiem gebied. We zijn daarin koploper. De eerste 3D-scheepsschroef van RAMLAB is in het Innovation Dock op de RDM-campus van de printer gerold. Die 3D-scheepsschroef is een wereldprimeur. Op termijn scheelt deze schroef, die niet van de gegoten versie te onderscheiden is, heel veel transportkosten omdat er niet meer gewacht hoeft te worden totdat dit onderdeel is afgeleverd.”

Een ander mooi voorbeeld is E-Stone Batteries. Dat heeft in samenwerking met onze experts en partners een batterij gevuld met groene stroom ontwikkeld voor de binnenvaart. Door groene stroom op te slaan in een batterij voorkom je stroomuitval op momenten (na zonsondergang en windstille dagen) dat groene energie schaars is. Het zijn slechts enkele voorbeelden uit de te lange rij mooie showcases om op te noemen.

Brexit

Het is een noodzakelijk samenspel, vindt Kathmann. Je kunt je immers niet vermenigvuldigen als je niet kunt delen. De veelomvattende energietransitie is niet op te lossen door één partij. Rotterdam Maritime Capital staat bovendien voor meerdere vraagstukken. Denk aan de Brexit. Wat als Europa straks ophoudt bij Hoek van Holland? Prepare for the worst, hope for the best.

Jaarlijks varen 600.000 vrachtwagens met de Ferry van Nederland naar Engeland. “Als we ons niet klaarstomen voor die keiharde Brexit ontstaan er straks mogelijk grote opstoppingen bij de douane. Elk product behoeft dan een check. Levend vee zal door een dierenarts gecontroleerd moeten worden voordat het verder vervoerd mag worden. We zijn daarom al meer dan een jaar bezig met het opzetten van douanefaciliteiten, met het aanwijzen van extra terreinen waar die controles uitgevoerd kunnen worden. Voor de nautische bereikbaarheid wordt hard gewerkt aan de realisatie van de Blankenburgtunnel, ofwel de Maasdeltatunnel onder het Scheur ten oosten van Maassluis en Rozenburg.” De Blankenburgtunnel verbindt de A20 (noordoever) met de A15 (zuidoever) middels een nieuwe snelweg, de A24. In 2024 zou deze rijksweg aangelegd moeten zijn.

Verbindingen

Ook cyber security is een belangrijke succesfactoren voor de haven van de toekomst, zodat hackers geen schijn van kans hebben om de goederenstroom in de haven, we praten over 469 miljoen ton goederenoverslag per jaar, stil te leggen.

Kathmann benadrukt nog eens dat de samenwerking tussen al die mooie maritieme partijen in de regio cruciaal is voor een weerbare regio: “In dat samenspel heeft de gemeente een bemiddelende rol, waarbij de burgemeester geen moment onbenut laat zijn internationaal netwerk in te zetten. Verbindingen, daar gaat het om. De gemeente ondersteunt niet zozeer alleen met subsidies die vernieuwing stimuleren, maar ook met het organiseren van internationale bekendheid en met het koppelen van slimme bedrijven aan andere slimme bedrijven en talenten. En, last but not least, de gemeente regelt dat die 3D-geprinte scheepsschroef wordt gecertificeerd en als zodanig ingezet kan worden in de zeevaart. Dat laatste zetje in de rug, zeg maar.”

Meer informatie vind je op www.rotterdammaritimecapital.com en via info@rotterdammaritimecapital.com