Havenfotograaf Eric Bakker: “Ik streef naar schoonheid in mijn werk”

Fotograaf Eric Bakker houdt van de haven. “De enige plek die gecreëerd is om te werken en waar niemand woont”, legt hij uit. “De combinatie tussen werkende mensen, elementen en machines is een gouden drie-eenheid. Immens groot, met een menselijke schaal én met een enorme schoonheid.” Bakker maakt foto’s van de haven en industrie, maar weet ook geweldige portretten en landschapsbeelden vast te leggen. Tijd voor een gesprek!

“Ken je William Turner?”, begint Bakker. “Een Engelse romantische kunstschilder uit de negentiende eeuw die vooral landschappen en marines schilderde. Ik bewonder zijn werk en ben zelf ook een echte romanticus.” Bakker streeft naar schoonheid in zijn werk: “Vooral nu, in de wintertijd, heb je prachtig licht. Het gouden moment duurt vaak maar een kwartier tot een half uur, dus ik moet er snel bij zijn. Daarom bepaal ik graag zelf het moment waarop ik fotografeer. Ik wil de optimale omstandigheden en de prachtige kleuraccenten in de natuur en haven benutten.”

Zestien projectoren

Bakker is een echte Rotterdammer, geboren naast de Kuip en onder de rook van de Maasstad opgegroeid. Zijn vader was zeeman en ging de hele wereld over. “Ik zat aan zijn lippen gekluisterd als hij terugkwam van zee”, vertelt Bakker. “Sinds mijn jeugd heb ik al een fascinatie voor het gebied rond de Europoort en voor de haven. Ik zag hoe Europoort en de Maasvlaktes aangelegd werden en in mijn herinnering zie ik nog steeds een rode brug en zandvlaktes. Later nam ik mijn gepensioneerde vader mee naar internationale klussen. Het is geweldig om die passie voor de haven samen te delen.”

Hij volgde een opleiding op de HTS in Rotterdam, maar zat vooral rotsblokken en landschappen te tekenen in plaats van technische tekeningen. Glimlachend: “Dus de leraar adviseerde mij vooral naar de overkant te verhuizen. In 1985 maakte ik de productie ‘Gateway to Europe’ over de Rotterdamse haven. Met zestien projectoren ging de vervaardiging de hele wereld over. Zo leerde ik veel mensen kennen.”

Het jaar daarop studeerde Bakker af aan de Kunstacademie met de studierichting Visuele Communicatie. Tijdens zijn opleiding kwam hij erachter dat hij talent had als fotograaf: “Ik vind het heerlijk om orde in de chaos aan te brengen, om het driedimensionale te vertalen naar een plat beeld.” De techniek is daarbij minder belangrijk, belooft hij. “In de wereld van de fotografie is er veel veranderd de afgelopen jaren. Vroeger ging je naar het vaklab en leverde je een filmpje in om te ontwikkelen, soms wel drie keer op een dag en je zag meteen collega’s om mee te sparren. Hoe anders is dat nu? Alles is digitaal geworden en je werkt echt als een eenling voor opdrachtgevers.”   

 ‘Ik vind het heerlijk om orde in de chaos aan te brengen, om het driedimensionale te vertalen naar een plat beeld’

Hoogtevrees

Ondanks dat Bakker lange tijd regisseur is geweest voor diverse productiebureaus, ligt zijn hart toch echt bij fotografie. “Ik mag geweldige dingen maken”, zegt de fotograaf. “Ook al is het soms een uitdaging, want ik heb hoogtevrees en dat is niet altijd handig wanneer ik foto’s in de haven moet maken. Ik heb weleens anderhalf uur op een schoorsteen van tachtig meter hoogte gezeten, omdat ik niet meer naar beneden durfde. En ook heb ik een aantal keer uit een helikopter gefotografeerd, staand op de bar. Heel spannend, maar zeker de moeite waard! En wat te denken van een fotografieklus op een groot containerschip met windkracht vier, terwijl het de dag ervoor heeft gestormd en de golven zelfs drie meter hoog zijn.” De Rotterdamse haven is geweldig, maar toch heeft Bakker zeker een aantal favoriete plekken. Om te beginnen de ingang van de Rotterdamse haven: “Daar stond ik een keer met een zware storm. Zo mooi om te zien wanneer een schip door de woeste golven heen de veilige haven binnenvaart. De tweede plek is het Callandkanaal. Daar zie je enorme grote tankers. Daar ervaar ik echt het ruimtelijke gevoel, je bent een poppetje in het grote geheel. En mijn laatste hotspot is de ingang van het Botlekgebied. Zoveel verschillende bedrijven, vormen en bedrijvigheid bij elkaar.”

Perfecte plaatje

De grote vraag voor Bakker blijft; is het nu water met land of land met water? “Twee totaal verschillende beelden en perspectieven”, stelt hij. “Er is zoveel meer beleving op het water en je ervaart de schoonheid nog meer.” Hij toont een foto: “Kijk hier, deze heb ik geschoten vanaf de dijk op de tweede Maasvlakte. Het was geen opdracht, maar vrij werk. Er zit zoveel rust in dit beeld. Prachtige ochtendmist, de dwingende kijkrichting op de gulde snede… Het laat veel zien, maar juist ook weer niet.” De combinatie tussen omstandigheden en techniek vindt hij interessant. “Het perfecte plaatje bestaat niet in mijn beleving. Er is een oneindige variatie in verschillende thema’s. Zelf hou ik ervan wanneer een foto niet alles laat zien, maar dat je er een eigen interpretatie aan kunt geven. Als er kracht en beweging in zit.” Hij wijst nu op een foto aan de muur: “Deze foto heb ik ook in mijn vrije tijd gemaakt tijdens een vakantie in Ierland. De zuidwestkust staat bekend om zijn prachtige vergezichten over de Atlantische Oceaan, baaien, kliffen en ruige natuur. En dat zie je helemaal in de foto terug.” 

Regisserende fotograaf

“Mensen staan centraal in mijn werk”, vervolgt Bakker zijn verhaal. “Altijd. De mens is essentieel in de communicatie. Een containerschip communiceert nu eenmaal niet, maar zet je een kraanmachinist in beeld, dan heb je een verhaal.” Hij is een regisserende fotograaf, stelt hij: dat blijft er nu eenmaal in zitten. “Ik sleep mensen mee naar locaties en probeer eigen situaties te creëren, hoewel er natuurlijk ook momenten zijn dat mensen wel meteen goed staan, dat is dan een lucky shot. Hij wil een duidelijke boodschap overbrengen met zijn foto’s. “Samen met de mensen maak ik de foto”, benadrukt hij. “Het blijft een wisselwerking. Streven naar schoonheid, in welke vorm dan ook, dat blijft de drijfveer in mijn werk. Ik besef heel goed dat ik een geweldig vak mag uitoefenen. In opdracht mag ik mooie dingen maken, met als speelveld kranen, de haven en schepen. Dat is toch geweldig? De haven, de enige kunstmatige plek die gecreëerd is om te werken en waar niemand woont. Ik krijg er nooit genoeg van!”