“Zodra de zon op is, ben ik klaar”

Zijn eerste camera, een Panasonic LUMIX G6, kocht hij vijf jaar geleden van een man in een fleurige bloemetjesjurk. Zijn huidige camera, een Nikon, is inmiddels doorleefd en zwart van de kolen. Havenfotografie is immers niet zonder risico. En wie goed kijkt naar de foto’s van Patrick van Dijk, herkent onmiskenbaar de rebel. Want indien nodig gaat de fotograaf (werkzaam op een duwboot van VKV) een klimpartij niet uit de weg en in het omzeilen – of ompraten – van beveiliging is hij inmiddels bedreven. Tijd voor een gesprek met de man achter fack_photography!

We ontmoeten Patrick van Dijk (38) in zijn woning in Delft. Op de valreep kon hij tijd maken voor een gesprek. Vanmiddag stapt hij namelijk weer voor een week aan boord. Vroeger ging hij twee weken op en af, vertelt hij terwijl we de woonkamer inlopen, maar dat bleek te lang met een gezin; zijn verloofde – waar we steeds een glimp van opvangen op het startscherm van zijn telefoon waar hij foto’s tevoorschijn haalt – en dochtertje van vier.

Op het eerste gezicht verraadt nog weinig zijn passie voor fotografie. Pas als we de woonkamer instappen, valt ons oog op een ingelijste print die op de grond tegen de muur staat. Een foto genomen bij nacht, een doorkijkje langs de Nieuwe Kerk in Delft. Een schijnbaar gewone plas regenwater op straat zorgt voor een schitterende, bijna betoverende spiegeling van de lantarens en lampionnen op straat – een stijl die we vaker terugzien in zijn werk.

“Met deze foto won ik een prijs”, zegt Van Dijk. “Met de print ben ik niet zo blij, die is erg gebobbeld” – hij wijst op het glas – “zie je? Ik ben wel trots op het heldere beeld. Je ziet geen sterretjes, dat heb ik voorkomen met een open diafragma.” Er volgt een technisch verhaal over f-getallen en sluitertijden. Van Dijk mag dan geen vakopleiding hebben genoten, een professional is hij zeker. En met meerdere prijzen op zak en inmiddels 19.100 volgers op Instagram, wordt zijn werk alom gewaardeerd. “Vandaar ook de naam ‘fack’ fotograaf”, lacht hij. “Juist omdat ik geen vakfotograaf ben – leuke woordspeling toch?”

“Koffie?”
Van Dijk loopt de keuken in, waar zijn verloofde met hun twee chihuahua’s zit. “Als die beesten bezoek zien, blaffen ze aan een stuk door en dan kunnen wij elkaar niet meer verstaan”, legt hij uit. Vroeger had hij ‘echte’ honden. Een herder en een stafford. Die moest je goed opvoeden en trainen, maar het waren de trouwste metgezellen die een mens kon hebben. Hij zegt het met een zekere melancholie in zijn ogen.

Marktplaats
Vijf jaar geleden kwam fotografie toevallig op het pad van de havenman. “Ik werkte toen nog op een tankboot, al wel voor RS Group.” Van Dijk heeft inmiddels plaatsgenomen op de zwartleren bank, trainingspak van Feyenoord aan, koffie in de hand. “We voeren vaak naar Duitsland”, vervolgt hij, “over de Rijn, door de Main. Frankfurt – we kwamen overal. Je komt dan de meest prachtige plaatjes tegen, met gebergten en kastelen. Daar wilde ik foto’s van maken, dus kocht ik een camera. Zo is het allemaal begonnen.” Of nee, toch niet. Want even daarvoor werd Van Dijk gevraagd voor een fotoshoot voor Feyenoord. “Van de harde kern – daar behoor ik wel een beetje toe ja.” Hij lacht bijna verontschuldigend. “Tijdens die shoot is het al een beetje gaan kriebelen. Niet het model staan, dat was juist erg onwennig, maar alles eromheen. Ik vond het wel een dingetje.”

Via marktplaats kocht hij zijn eerste camera. Een Panasonic Lumix G6. “Een man van twee meter met een grote baard en in een bloemetjesjurk deed de deur open.” Lachend: “maar hij was heel tof, heeft een uur de tijd genomen om me alles uit te leggen.” De smaak kreeg Van Dijk snel te pakken: “Een paar maanden later kocht ik alweer een nieuwe camera: een Nikon. Ik wilde meer opties.” De gebruiksaanwijzing belandde ongelezen in de prullenbak. Ook tutorials op YouTube werden geskipt. Van Dijk: “Ik ben gewoon gaan zitten met de camera, kijken wat al die knopjes deden. Daardoor kan ik nu lezen en schrijven met deze camera. Ik heb een hele eigen stijl ontwikkelt en weet exact welke instellingen ik nodig heb.”

Kermis op het water
Hij heeft zijn telefoon er inmiddels bij gepakt, zijn Instagram account dat vooralsnog dienst doet als portfolio geopend. De ‘eigen stijl’ waar Van Dijk zojuist aan refereerde, springt meteen in het oog. Niet alleen omdat – bijna – alle foto’s in de nacht genomen zijn, maar vooral door de kleurrijke beelden en weerspiegelingen in het water. Vaak speelt hij met dit licht, waardoor er een abstract, bijna surrealistisch lijnenspel ontstaat. We zien een zwaan, sereen op het zwarte water dobberend met een spektakel van kleur en licht op de achtergrond. Een tulp in de dop, tegen het paarse licht van de haven. Kermis op het water: mogen we dat zeggen? Van Dijk lacht: “Zeker, zo zie ik het ook, de haven is voor mij echt een attractiepark. Kijk hier” – hij haalt een volgende foto tevoorschijn – “wat een monstermachines. Beladers bij Emohaven! Machtig mooi.”

Van Dijk fotografeert, als hij niet in opdracht werkt, altijd in de nacht. Want zodra de zon boven is, is hij klaar. “Dan hoeft het van mij niet meer. Misschien dat ik ’s morgens vroeg nog een paar foto’s maak, maar zodra het echt licht is, stop ik ermee.” Want de nacht is magisch, zo meent de fotograaf. “Als het dan ook nog mistig is, dan zie en beleef ik de haven heel anders. Alle lampen en lichtjes aan, die schepen… het is dan echt een dansvloer op het water, zeker als er weinig ruimte is om te manoeuvreren.”

Is het werk op een duwboot ’s nachts ook rustiger? Niet per se, aldus Van Dijk: “Het werk gaat 24/7 door, 365 dagen per jaar. Ook ’s nachts kan het ineens bikkelen zijn.”

Na even zoeken vindt hij een foto in de sneeuw, genomen tijdens de sneeuwstorm van begin februari. Op de foto kijken zijn drie collega’s lachend in de camera, van top tot teen ingepakt in dikke oranje pakken. “Overdag hadden we echt geen fuck te doen, ’s nachts moesten we vol aan de bak met een groot kraantransport. Hier waren we dus keihard aan het werk. Ik kon gelukkig nog wel even snel deze foto maken. Dat doe ik echt in drie tellen.”

Effe stoppen
De hele tijd staat Van Dijk buiten, als de boot over de Maasvlakte vaart, naar de Van Brienenoord bijvoorbeeld, of door Waalhaven. “Ook met -10. Dat blijft een machtig gevoel. Nu met corona is het eigenlijk helemaal mooi. Aan boord is immers geen avondklok, op het water gaat alles door.” Regelmatig rent Van Dijk tijdens een dienst naar de stuurhut, waar hij een hoekje voor zichzelf heeft ingericht met zijn camera en laptop. Als er iets moois gebeurt: bakken die worden ingeladen, grote kranen in het zicht, de wisselingen van een ploeg – het kan van alles zijn. “Dan gris ik mijn camera tevoorschijn en in twee klikken heb ik vaak wat ik wil. Ik ben heel snel geworden – dat moet ook wel want er is weinig tijd en we hebben alle handen aan dek nodig. Als de tijd het toelaat, vraag ik mijn collega even ergens langs te varen. Laatst de Mississippihaven – ik wist dat daar de Castorone lag, die wilde ik fotograferen. Soms mag ik ergens even aan boord, om een foto te nemen vanuit de cabine van een kraan bijvoorbeeld. Dat zijn buitenkansen.”

Vanuit de kooi naast de bank klinkt ineens een gekletter. De hamster laat even van zich horen door luid door het rad te rennen. “Die is van mijn dochter, die wilde ineens per se een hamster.”

Een rebel, noemde we Van Dijk al eerder. Is hij dat?
“Soms moet je een beetje lef hebben om die unieke foto’s te kunnen maken”, bekent hij. “Ik klim graag omhoog, zoek die echte toffe perspectieven. En ja, dan sta ik weleens te balanceren op gevaarlijk smalle randjes.” Hij haalt een foto tevoorschijn, genomen in de silo in de Beneluxhaven, bij EBS. Van Dijk klom, met het bekende zwart-witte gezichtsmasker op dat we kennen uit de film

V for Vendetta, naar de eerste verdieping. “In die tijd maakte ik vaak foto’s waar ik zelf ook opstond, met een masker – dat vond ik tof. Ik had daar natuurlijk niets te zoeken, ik had bovendien geen zwemvest aan. Een beveiliger sprak me aan en wilde me wegsturen. ‘Maar kijk eens wat een toffe foto ik heb gemaakt’, zei ik. Hij was best onder de indruk, haha. Maar ze dachten dus even dat ik een aanslag op EBS kwam plegen!” Of een andere foto bij EBS. “Op de Noordpier waren werkzaamheden en daar mocht ik niet komen. Telkens weer een strijd met de jongens daar, maar uiteindelijk kochten ze wél mijn foto’s. Het is inmiddels een goede klant geworden!” Zijn camera, die laat hij liever niet zien. “Dat ding is helemaal verbrand. Er mist een klepje, het bandje voor om mijn nek is zwart van de kolen.” Lachend: “Mijn Nikon krijgt een hoop te verduren.”

Toekomst
Steeds meer opdrachten, steeds meer klanten. Van grote havenbedrijven, die zijn werk op de hoofdkantoren hangen, tot de gepensioneerde meneer die zelf een leven lang op een duwboot werkte. En binnenkort geeft Van Dijk weer een online presentatie voor Nikon. “Over nachtfotografie, de technische kant van het verhaal. Ik heb een tegendraads manier van fotograferen, eigenlijk tegen de standaard waarden in zoals regels van derden, horizon, overbelichting… Dat vinden ze interessant.” Van Dijk noemt het ‘bizar’ wat er allemaal gebeurt met Fack Photography en hoe snel dingen gaan.  “Workshops, evenementen, opdrachten… Daar ben ik best wel trots op.” Of hij erover denkt zich volledig op fotografie te gaan richten? “Nee joh, ik geniet echt van het havenwerk, van het bikkelen en het lachen met mijn collega’s – juist die combinatie is zo mooi. Maar wie weet, in de toekomst, dat ik mijn tijd anders kan gaan indelen.”

Vooruit, een laatste foto voor we opstappen. Een hele bijzondere: twee schepen van Windstar Cruises. “Ze lagen net naast elkaar”, vertelt Van Dijk, een glinstering in zijn ogen. “Een bijzonder plaatje. Die foto ging énorm viral – ook Windstar zelf deelde het beeld – en ineens had ik contact met de president van de cruisemaatschappij. Die was onder de indruk van mijn foto’s en stelde voor om later eens te praten. Je snapt dat ik dat contact warm houd! Elke keer als ik de schepen nu zie liggen, maak ik een foto die ik met hem deel, haha. Dus wie weet liggen mijn meisjes en ik straks ineens op een strand in Barbados!”