VERLIEFD OP DE NOORDZEE

Zijn allereerste duik maakte Peter van Rodijnen (51) in het Australische Great Barrier Reef, een van de meest adembenemende duiklocaties ter wereld. Toch was het niet daar, maar in de diepte van de Noordzee dat hij écht verliefd werd. Jaren van ervaring onder water leidden tot zijn recente film: ‘De Wilde Noordzee’. We spraken hem thuis in ’s-Gravenzande.

Koffie, thee of warme chocolademelk?”, roept Peter vanuit de keuken van de ruime hoekwoning in ’s-Gravenzande, op een steenworp afstand van zijn geliefde Noordzee. De laatste optie blijkt een grap, want bij onze keuze breekt hij, al lachend, in lichte paniek uit. “Hoe ga ik dát nu weer regelen?”

Even later zitten we met een kop dampende groene thee aan de houten eettafel. Het huis van Peter en zijn vrouw is een reisdagboek in 3D, vol souvenirs van avonturen wereldwijd: boemerangs uit Australië, een kentekenplaat uit Alaska en een bonte verzameling waarvan we de herkomst slechts kunnen raden. Aan de wand achter ons prijkt trots de poster van De Wilde Noordzee, zijn film die vorig jaar uitkwam.

Verplichte kost

Wanneer we het over zijn film hebben, verschijnt er een trotse glimlach op Peters gezicht. De Wilde Noordzee heeft dan ook een indrukwekkende reis gemaakt: vertoond in 160 bioscopen en met 150.000 bezoekers een groot succes – zeker voor een Nederlandse natuurfilm. “Dat is écht veel”, zegt Peter met zichtbaar plezier. En het avontuur is nog niet voorbij. Aanstaande zondag beleeft de film zijn Belgische première in Oostende. “Het zou eigenlijk verplichte kost moeten zijn voor alle Noordzeelanders”, grinnikt Peter. Na België volgen vertoningen in de rest van Europa.

Peter was nauw betrokken bij de montage en afronding van de film. “In dat proces wordt het steeds fijner, steeds kleiner”, vertelt hij. “En als je dan het eindresultaat ziet, alles bij elkaar… dat is magisch. Het raakt me elke keer weer.” Of hij zenuwachtig is voor hoe het publiek reageert? Hij schudt lachend zijn hoofd. “Nee joh, ik ben gewoon supertrots. Dit is een dik vet resultaat.” Toch weet Peter dat een beetje geluk ook meespeelt. “Een film heb je nooit helemaal in de hand. Tropisch warm weer? Dan blijft iedereen buiten. Of er komt ineens een grote Amerikaanse blockbuster uit. Dat soort dingen kun je niet beïnvloeden.” Alsof een film nog niet genoeg is, werkt hij ondertussen aan een serie over die wilde Noordzee. Binnenkort primetime op NPO, direct na Boer Zoekt Vrouw. “We zitten nu in de eindmontage”, vertelt Peter. “Dit wordt ook weer heel mooi.”

Een onverwachte liefde

Peters eerste duik maakte hij in Australië. “Mooier wordt het niet, zou je denken? Nou ja, dat zeggen ze, haha.” Terug in Nederland was de Noordzee het meest nabijgelegen alternatief. “Een bruine bak soep, dat is het beeld”, zegt hij met een lach. Maar toen hij toch eens meeging, veranderde alles. “In het begin ben je vooral bezig met het duiken zelf, maar we zagen steeds meer. Het werd echt een ontdekkingsreis.”

Toch stuitte zijn enthousiasme vaak op onbegrip. “Op verjaardagen kijken mensen je aan alsof je gek bent. Wat doe je dáár nou?” Om dat beter uit te leggen, begon hij foto’s te maken. “Plantjes, beestjes, leven… Door de lens kreeg ik verzameldrang. Je wil steeds meer, steeds beter. En door foto’s beleef je alles opnieuw.” Het begon met een simpele camera, maar uiteindelijk investeerde hij in beter materiaal.

‘Door mensen verliefd te maken op de Noordzee, komt de rest hopelijk vanzelf.’

In 2012 zette Peter zijn eerste stap in de spotlights. Met een zes minuten durende film over de zeedonderpad won hij de eerste prijs op het North Sea Film Festival. Dat succes opende deuren. Kort daarna ontmoette hij Klaudie Bartelink, zijn compagnon, en samen maakten ze van hun passie een professioneel avontuur. Jarenlang reisde Peter met zijn duikpak en camera de wereld over.

“We werkten mee aan Holland: Natuur in de Delta (2015), een documentaire over de rijke biodiversiteit van de Nederlandse delta’s. In 2020 volgde Silence of the Tides, een poëtische film over het Waddengebied waarin de wisselwerking tussen natuur en mens centraal staat. Vanaf dat moment werd het allemaal serieuzer.”

Risicovol

De meeste producenten, zelfs de BBC, blijven op veilige afstand van de Noordzee, weet Peter. “Het is te ingewikkeld, te onvoorspelbaar en risicovol. Van de vijf geplande duiken gaan er vier niet door.” De oorzaak ligt in de uitstroom van rivieren, die fijn stof en plankton met zich meebrengen en het zicht drastisch beperken. “Je kunt niks plannen”, vervolgt hij. “Je weet nooit wat er wel of niet lukt.” Toch weerhield die onzekerheid hem niet. Peter zag de potentie. “Wij kennen de Noordzee én weten wat er schuilgaat. Het is een wereld die zo weinig mensen zien, maar die zó bijzonder is. Stel je voor: er zijn plekken waar je letterlijk de eerste mens bent die er ooit komt. Hoe bizar is dat? Het voelde bijna als een roeping, een plicht om dit vast te leggen.”

Oorspronkelijk droomde Peter van een tv-serie. “Dat geeft je de vrijheid om van scène naar scène te springen, maar een film… Een film is Champions League. Die moet anderhalf uur boeien en vraagt om een sterke ruggengraat om de kijker vast te houden.” Samen met EMS, een producent die in het project geloofde, werd het plan voor een bioscoopfilm gesmeed. Zes jaar lang werkte Peter aan de film, waarvan drie jaar op de uitgestrekte Noordzee, een gebied dat zich uitstrekt van Zuid-Noorwegen tot Schotland en de Shetlandeilanden. “Door het hele gebied erbij te betrekken, kregen we een enorme diversiteit”, vertelt hij. “We filmden helder en blauw water en spectaculaire natuurverschijnselen. Dat maakt de film zoveel interessanter voor de kijker.”

Zijn missie? Verwondering wekken. “Iedereen kent de Noordzee, het is ons grootste natuurgebied, maar bijna niemand heeft haar écht gezien”, zegt Peter. “Je gaat pas beschermen waar je van houdt. Door mensen verliefd te maken op deze zee – door ontzagen verwondering op te roepen – komt de rest hopelijk vanzelf.”

Zeepkist

Maar De Wilde Noordzee is geen activistische film, benadrukt hij. “We gingen mee met vissers, we filmden windmolenbouwers. De Noordzee is de drukst gebruikte zee ter wereld. Er wordt om elke vierkante meter gevochten – door vissers, door energiebedrijven, en de natuur bungelt er vaak een beetje bij. Door te laten zien wat daar allemaal gebeurt, hoop ik alles met elkaar te verbinden.” Een week meevaren met vissers gaf Peter een nieuw perspectief. “Je krijgt begrip voor hun strijd. Het is veel te makkelijk om te zeggen: ‘Stop met vissen’ of ‘Bouw geen windmolens.’ Alles ligt veel genuanceerder. Maar het is niet aan mij om daar een oordeel over te vellen. Ik laat gewoon zien wat er zich afspeelt, onder en boven water. Wat de kijker daarmee doet, mogen ze zelf bepalen.”

Waarom is Peter zelf zo verliefd geworden op de Noordzee? “Omdat ze zo mooi is”, zegt hij zonder aarzeling, “maar ze is niet makkelijk.” Hij legt uit: “Tropisch duiken is heerlijk. Warm, comfortabel, kleurrijk… De Noordzee vraagt iets van je. Je moet strijd leveren, haar overwinnen. Maar als je dan volhoudt, word je beloond met de mooiste dingen.”

Niet elke duik was een succes. “We hebben zoveel duiken gehad waarbij alles misging. Je hebt een plan, maar het weer werkt niet mee, of het zicht is zo slecht dat je geen hand voor ogen ziet. En dan, ineens, valt alles op zijn plek. In drie of vier dagen leg je de meest spectaculaire scènes vast. Dat maakt het allemaal waard.”

Door die jaren onder water heeft Peter de Noordzee op een unieke manier leren kennen. “Het is een systeem dat maar blijft groeien, ondanks alles wat we eruit halen. Ze is ongelofelijk veerkrachtig. Soorten die we ooit als verloren beschouwden, zoals de Atlantische zalm en de blauwvintonijn, zie je langzaam terugkeren. Dat geeft hoop.”

Zwemmen met haaien

Een van de meest indrukwekkende momenten in de film – en op de poster – is de reuzenhaai. Met een duiker ernaast wordt de enorme omvang van het dier pas echt voelbaar. “Dat was pure magie”, vertelt Peter. “Een cadeau dat we niet hadden kunnen plannen. Het stond niet in het script.”

Hij herinnert zich het moment nog goed. “Ik werd gebeld door een contactpersoon in Schotland. Je hebt in elk land wel iemand nodig die je op de hoogte houdt van wat er speelt. Hij zei dat er iets bijzonders gaande was. We pakten meteen onze spullen en vertrokken.” En toen, daar onder water: dat beeld. “Wauw”, zegt Peter, alsof hij het weer voor zich ziet. De reuzenhaai, die met zijn indrukwekkende zes tot acht meter de op een na grootste vis ter wereld is, is een zeldzame verschijning. Deze planktoneter, ondanks zijn naam en grootte totaal ongevaarlijk voor mensen, komt vooral voor in koelere wateren zoals de Noordzee. Zijn sierlijke, trage bewegingen onder water maken hem haast een symbool van rust in de drukke en chaotische Noordzee.

“Om een reuzenhaai in het wild te zien, is ongelofelijk. Ze zijn zo groot, zo indrukwekkend – en toch leven ze hier, in onze eigen Noordzee. Dat maakt het des te specialer.” De scène werd uiteindelijk een van de hoogtepunten van de film en prijkt nu trots op de poster. “Elke keer als ik die poster zie, word ik weer even teruggebracht naar dat moment. Het was echt magisch.”

Vervolg

Het is momenteel druk. De afronding van de film in Nederland, de aankomende premières in het buitenland en de voorbereidingen voor de serie – alles vraagt zijn aandacht. Heeft hij dan nog tijd om zelf het water in te duiken? Peter lacht. “Haha, nou, even niet. Maar hopelijk binnenkort weer, de Noordzee in.”

Toch droomt hij al van andere bestemmingen. “Er zijn nog zoveel plekken waar ik graag het water in zou gaan”, zegt hij. “Groenland, bijvoorbeeld. Of Vancouver Island.” En de toekomstplannen? “Eerst maar eens de film de wereld in krijgen”, zegt hij. “We hebben nu internationale premières, daarna zien we wel verder.” Een vervolg op De Wilde Noordzee, misschien? Peter grijnst. “Wie weet. De Wilde Noordzee 2… Het klinkt toch wel goed, hè?”