PERSPECTIEF

Hoe je iets waarneemt wordt in sterke mate bepaald door het perspectief van waaruit je de waarneming doet. Dat perspectief heeft alles te maken met je standpunt, zo gaan we zien.

Eerst maar in letterlijke zin waarin we naar twee echte Rotterdamse iconen kijken. Als gevolg van perspectivische verkleining lijkt de Zalmhaventoren op de achtergrond niet hoger dan de Erasmusbrug op de voorgrond. In werkelijkheid is Zalmhaventoren I sinds het gereedkomen in 2022 met een hoogte van 215 meter het hoogste gebouw van Nederland. De groter lijkende pyloon van de Erasmusbrug heeft in werkelijkheid een hoogte van iets minder dan 140 meter. De perspectivische verkleining van de toren ten opzichte van de pyloon is een gevolg van de voor de foto gebruikte brandpuntsafstand. Naarmate je de brandpuntsafstand verkleint en dichter bij je onderwerp gaat staan (standpunt, in dit geval letterlijk) wordt dit effect sterker. Voor de goede orde : aan de foto is niets gemanipuleerd.

In figuurlijke zin staat perspectief volgens de Van Dale voor ‘vergezicht’ en zelfs voor het standpunt zelf. In die zin betekent perspectief dus ook hoe je naar iets kijkt en hoe je dingen waarneemt. (Hoe je interpreteert) wat je ziet, wordt voor een groot deel bepaald door de manier waarop je naar de werkelijkheid kijkt. De wereld om ons heen waarin iedereen een eigen monopolie op de waarheid of de werkelijkheid heeft is een ononderbroken demonstratie hoezeer iemands perspectief diens kijk op de waargenomen werkelijkheid bepaalt. En dan hebben we het nog niet over manipulatie gehad !

Inmiddels zijn we zo vaak gewaarschuwd voor manipulatie dat de meesten van ons dat niet alleen weten maar er zelfs een beetje ‘waarschuwingsmoe’ van worden. Dat laatste is ongewenst want beeld en geluid zijn allang iets waarbij een gezond wantrouwen vereist is. Hetzelfde geldt al veel langer voor tekst. In die zin is de foto een mooie metafoor voor hoe gemakkelijk je op het verkeerde been wordt gezet. Als een niet-gemanipuleerde foto je de werkelijkheid (hoogte) al op een verkeerde manier kan doen interpreteren, hou zou het dan zijn als die werkelijkheid ook nog een handje wordt ‘geholpen’ ? Helaas, goedgelovigheid is niet meer verstandig…