VLIEGEN VOOR VEILIGHEID OP ZEE EN IN DE HAVEN 

In de haven van Rotterdam en op de Noordzee is het een komen en gaan van containerschepen. De een nog indrukwekkender beladen dan de ander. Al die containers moeten op een veilige manier en volgens de regels gesjord zijn. Dat betekent: goed vastgezet, stabiel gepositioneerd op de juiste positie en zonder beschadigingen. Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt zich onder andere bezig met het inspecteren van de gesjorde lading aan boord van schepen. Norwin Kraaij, senior-inspecteur in het team ‘Maritiem Internationaal Havenstaat’ van de ILT, vertelt over de innovatieve manier waarop de ILT samen met de Kustwacht haar inspecties uitvoert: met de inzet van drones. 

De ILT valt onder het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De organisatie is verantwoordelijk voor toezicht en handhaving op allerlei gebieden, waaronder het vervoer van goederen en passagiers, de staat van infrastructuur en de bescherming van het milieu. Daarmee heeft de ILT ook een belangrijke rol in de Rotterdamse haven en op zee. Hier zorgt de dienst er onder andere voor dat schepen de regelgeving naleven voor het vastzetten (sjorren) en stuwen van containers op zeeschepen. “Ons werk draait kort gezegd om het waarborgen van de veiligheid”, legt Norwin uit. “We zijn handhavers van de wet.” 

Gek van schepen
Norwins werkkamer in zijn woning in Harlingen ademt een en al scheepvaart. De poster op de muur en de schaalmodellen van schepen op wandplanken schuin achter hem laten zien dat we te maken hebben met een ware liefhebber van schepen. “Ik ben er van jongs af aan al gek van. Mijn vader was stuurman op de grote handelsvaart. Na de lagere land- en tuinbouwschool kwam ik tot de conclusie dat ik dát niets vond. Toen ben ik naar de middelbare- en later de hogere Zeevaartschool gegaan. Ik vond het fantastisch.” Hij voer zeven jaar, maakte van alles mee en zag veel. Ook op het vlak van onveiligheid. Dat dreef hem ertoe om op een bepaald moment zijn stuurmansbestaan in te ruilen voor een baan aan wal om meer impact te kunnen maken op het gebied van veiligheid. Hij ‘rolde erin’ bij de ILT. 

‘ER WORDT AL GETEST MET DRONES DIE ONDER WATER KUNNEN. EN DAARNAAST VERWACHT IK OOK EEN ONTWIKKELING IN HET PROCES VAN FOTO-ANALYSE.’ 

Van helikopter naar drones
Sinds 2022 zet de ILT drones in voor maritieme inspecties. Het idee ontstond naar aanleiding van het incident met het containerschip MSC Zoe in 2019, waarbij zo’n 342 containers in de Noordzee terechtkwamen door stormachtig weer. Dit voorval bracht de kwetsbaarheden van de traditionele methoden voor inspecties aan het licht. De ILT besloot daarom te investeren in nieuwe technologieën en te experimenteren. In 2021 startte de organisatie een pilot met een helikopter. Daarvoor werd nauw samengewerkt met de Kustwacht. Mede omdat de Kustwachthelikopter vanwege andere prioriteiten niet altijd beschikbaar was, werd er een alternatief bedacht: drones. Het bleek dé manier om de inspecties efficiënter en veiliger te maken. “Het inzetten van drones biedt ons een uitstekend middel om op zee schepen te inspecteren zonder dat we fysiek aan boord hoeven te gaan”, zegt Norwin. “Met drones kunnen we snel een overzicht krijgen van de conditie van het schip en de containers en eventuele risico’s identificeren.” Waarom dan inspecties op zee, terwijl dat veel makkelijker lijkt aan wal? Omdat een containerschip in de haven van Rotterdam relatief kort is aangemeerd, is er weinig tijd om inspecties in de haven zelf uit te voeren. En belangrijker: vaak zijn de containersjorringen al losgemaakt tegen de tijd dat de ILT-inspecteurs aan boord komen. Meestal zijn de containers zelfs al gelost, waardoor niet is vast te stellen of de containers op de juiste manier waren gesjord. 

‘WE ZIJN HANDHAVERS VAN DE WET.’ 

Foto-analyse
De drones zijn voorzien van een camera en leggen daarmee vast wat op zee de situatie van de containersjorringen aan boord is. De foto’s worden vervolgens geanalyseerd. “Afhankelijk van wat we zien op de foto’s, sturen we een inspectieteam aan boord wanneer het schip is afgemeerd in Rotterdam. De inspecteurs die aan boord gaan, vergelijken de sjorringen op de foto’s met het Cargo Securing Manual van het schip. Dit is een boekwerk waarin staat hoe de containers precies moeten worden gesjord. Bij afwijkingen wordt er bestuursrechtelijk opgetreden. Wanneer een schip de wet ernstig overtreedt, kunnen we in het uiterste geval overgaan tot aanhouding van het schip. Wij leggen dan het schip stil. Dat mag niet weg totdat het probleem is opgelost en het weer zeewaardig genoeg is om te vertrekken.” 

Uitdagingen bij het gebruik van drones
Hoewel drones veel voordelen bieden, zijn er ook uitdagingen. “De afhankelijkheid van het weer is een nadeel”, aldus Norwin. “Een andere uitdaging is dat van de grootste containerschepen slechts een zijde van het schip kan worden gecontroleerd. Onze dronepiloot en cameraman staan aan boord van een Kustwachtschip, laten de drone op en die gaat fotograferen aan de zijde van het Kustwachtschip. Vliegt de drone naar de andere zijde van het schip, dan zit er een muur van containers tussen en kan mogelijk het contact met de drone worden verloren. We moeten dus voor een inspectie van de andere kant van het schip ook het Kustwachtschip die kant op manoeuvreren.” 

Samenwerking met de Kustwacht
De samenwerking tussen de ILT en de Kustwacht is cruciaal voor een effectieve handhaving van de regels op zee. Naast het teamwork tijdens inspecties, vindt er ook veel kennisuitwisseling plaats. De Kustwacht en de ILT hebben veel expertise van de maritieme sector en kunnen elkaar ondersteunen bij het identificeren van schepen die mogelijk niet aan de regels voldoen. 

Dat controles op containersjorringen nodig zijn, blijkt uit de cijfers. In 2022 en 2023 hebben de ILT en de Kustwacht met behulp van drones in totaal 128 varende containerschepen op de foto gezet, waarvan er bij 69 een vermoeden van overtreding werd geconstateerd. 32 schepen zijn in de haven gecontroleerd, waarvan er 26 in overtreding waren. 

Wetten en regels aanpassen
Het incident met het containerschip MSC Zoe heeft geleid tot meer bewustwording voor het probleem, aandacht voor strengere regelgeving en intensiever toezicht op het vastzetten (sjorren) van containers. Hetgeen waar Norwin uiteindelijk voor pleit, het daadwerkelijk veranderen van de regels om het containervervoer veiliger te maken, is nog niet gebeurd. “Dit is de weg van de lange adem. We hebben te maken met internationale wetgeving vastgesteld door de International Maritime Organization, een agentschap van de Verenigde 

Naties die verantwoordelijk is voor de veiligheid van de scheepvaart en het voorkomen van verontreiniging van de zee en de lucht door schepen. Doordat zoveel landen zijn aangesloten, en mogen meebeslissen, kan het ontwikkelen en implementeren van nieuwe wetgeving meerdere jaren kosten. Dat maakt verandering heel moeilijk.” 

De toekomst van drones en technologie
Norwin is optimistisch over de toekomst van technologie in de maritieme sector. Hij merkt dat steeds meer rederijen bewuster investeren in veiligheid aan boord, ook omdat het een belangrijker criterium wordt om samen te werken met andere partijen. “Drones zijn niet meer weg te denken voor inspecties,” zegt hij. “Er wordt al getest met drones die onder water kunnen. En daarnaast verwacht ik ook een ontwikkeling in het proces van foto-analyse. Op dit moment bekijken we elke foto – stuk voor stuk – op een groot scherm en moeten we inzoomen om de details goed te kunnen bekijken. Daarom oriënteren we ons op software die met hulp van AI. automatisch afwijkingen in de sjorringconfiguratie aan boord signaleert. Het gebruik van drones door ILT maakt een groot verschil voor de veiligheid van containerschepen op zee en in de Rotterdamse haven.”