Banen, banen en nog eens banen. Haven, onderwijs en gemeente bundelen krachten

Dat Rotterdammers in de volksmond niet lullen maar poetsen, bleek begin 2019 eens te meer. Wethouder van Werk en Inkomen Richard Moti presenteerde het Leerwerkakkoord Rotterdam. Bedrijfsleven, onderwijs en gemeente slaan de handen ineen en gaan gezamenlijk investeren in het aan het werk krijgen en houden van Rotterdammers.

De aanpak richt zich op drie pijlers: van school naar werk (de juiste vaardigheden leren en werkgevers die startgaranties geven), van werk naar werk (een leven lang ontwikkelen: om- en bijscholing ‘on the job’) en (weer) aan het werk (werkzoekenden begeleiden naar een geschikte werkplek waar ze voor langere tijd aan de slag kunnen). Omdat de haven zijn eigen uitdagingen kent, is er een deelakkoord ondertekend door wethouder Moti, Steven Lak (Deltalinqs), Allard Castelein (Havenbedrijf Rotterdam) en Frits Gronsveld (STC Group). Met dit Sectorakkoord Haven wordt de mismatch op de arbeidsmarkt in de haven aangepakt en onder meer geïnvesteerd in duizend startgaranties.

Wizzkids
Aad van Pelt, strategisch arbeidsmarktadviseur, sector Haven bij de gemeente Rotterdam en Cees Alderliesten, beleidsadviseur Onderwijs & Arbeidsmarkt van ondernemersvereniging Deltalinqs, zijn in hun nopjes met de voorgenomen samenwerking. Die gaat, ze weten het zeker, zoden aan de dijk zetten. Alderliesten: “Er was al een goede relatie en regulier overleg, maar door onder meer de bestuurlijke dekking krijgt de samenwerking statuur. En waar voorheen partijen aan tafel zaten met ieder hun eigen belang, gaan we er met dit akkoord met elkaar voor staan.” Van Pelt knikt: “Onze belangen zijn absoluut gemeenschappelijk. Wat goed is voor de haven, is goed voor de stad. Zoals ze zeggen: 1 + 1 = 3.”

Alderliesten schetst de stand van zaken: “De haven ontwikkelt zich snel. Door robotisering, digitalisering en de energietransitie verandert het werk totaal. Dat stelt nieuwe eisen aan onderwijs, werkgevers en werknemers. Bovendien is de arbeidsmarkt gespannen, we hebben tekorten in bepaalde functies. Tot slot: Rotterdam is een ‘jonge’ stad, maar jongeren zien de haven niet altijd als een logische werkgever.”

Geen imagoprobleem, benadrukt hij vervolgens snel. “Dat werken in de haven zwaar en vies zou zijn, is achterhaald.” Van Pelt reageert: “Er zitten nu bij wijze van spreken wizzkids in een control room met een joystick een schip te lossen. En dat is wél sexy. Het is gewoon gaaf om in de haven aan de slag te zijn. Vandaar ook dat er in het akkoord extra wordt ingezet op voorlichting over en kennismaking met de haven.”

‘Zoals Darwin zei: het is niet de niet de sterkste, de grootste of zelfs de slimste die overleeft, maar degene die het beste reageert op veranderingen’

Onbekend
De werkelijke pushfactor voor een baan in de haven is bekendheid, vindt Alderliesten. “De gemiddelde Rotterdammer heeft geen flauw benul wat er in de haven gebeurt. Dat komt omdat in de loop der jaren de havenactiviteit uit het centrum verwijderd is. En daarmee uit het hoofd van de Rotterdammers.” Van Pelt betreurt dat: “Met het verplaatsen richting zee is letterlijk het zicht verloren op alles wat de haven is. En bedenk daarbij: Nederland dankt € 45,6 miljard ofwel 6,2 procent van zijn toegevoegde waarde aan de Rotterdamse haven. Gecombineerd met de indirecte werkgelegenheid, zijn er maar liefst 183.675 personen werkzaam in het haven-industrieel complex.”

Ook de woon-werkafstand is een ding, erkennen de heren. “Er zijn absoluut plekken waar je zonder auto niet kunt komen. Dat is een lastig verhaal en daar ligt een uitdaging voor het bedrijfsleven”, aldus Alderliesten. Van Pelt: “Er worden innovatieve oplossingen bedacht en uitgevoerd, zoals vervoer over water en elektrische voertuigen. Het is dus niet zo dat we stilstaan.”

Leven lang leren
Een van de pijlers van het akkoord is ‘van werk naar werk’. Alderliesten: “Behalve dat we jongeren uit de stad geïnteresseerd moeten krijgen, verandert het werk onder invloed van automatisering en de energietransitie. Banen blijven echt geen twintig jaar meer hetzelfde. Dat betekent een leven lang leren, maar ook het creëren van bewustwording: zowel werkgever als werknemer zijn verantwoordelijk voor emplooibaarheid, zoals dat zo mooi heet.”

De partners van het sectorakkoord committeren zich eveneens aan het begeleiden en aan het werk helpen van langdurig uitkeringsgerechtigden, vijfenvijftigplussers en mensen met een beperking. Geen verklaring voor de bühne, verzekert Van Pelt, maar bloedserieus. Alderliesten: “We hebben al goede ervaringen met bootcamps voor mensen waarvan je niet op het eerste gezicht denkt dat zij passen op een functie.” Handigheid en technisch inzicht is vereist, weet Van Pelt, “Maar wat ik van werkgevers hoor, is dat voor bepaalde banen de vaktechnische inhoud on the job wordt bijgebracht.”

Schuren
Terug naar de samenwerking nieuwe stijl: “We zitten als profit/non-profit, publiek/privaat bij elkaar, dus dat schuurt soms heus even”, vertelt Alderliesten. “Maar dat er al gelijk met het koepelakkoord een havenakkoord is gesloten, komt door de vertrouwensrelatie die de afgelopen jaren is opgebouwd.” Van Pelt knikt: “Dat men elkaar al kent, is een aanzienlijk voordeel.” Samen benadrukken ze nog een keer het vertrouwen in goede resultaten. “We staan voor een transitie, een haven in verandering”, merkt Alderliesten op. “Willen we dat goede doen, dus een slimme, adaptieve arbeidsmarkt creëren, dan moeten we nog dichter tegen elkaar aankruipen.”

De slimste
Van Pelt: “Waarbij we het dan nog niet eens hebben over de concurrentiepositie van de Rotterdamse haven, het economische argument achter het akkoord. We willen koploper blijven, dus moeten we het samen klaren, dat kan niet anders.” Alderliesten pleit voor een adaptieve haven: “Op het moment dat zich hier nieuwe bedrijvigheid vestigt met een vraag naar specifieke arbeidskrachten, dan moeten de gemeente, de onderwijsinstituten en de havencommunity snel kunnen schakelen.”

Van Pelt besluit: “Het gaat tegenwoordig om de vraag: ben je als haven-industrieel complex in staat in die steeds sneller veranderende wereld direct te reageren op zaken als andere inzichten en andere energiemodellen. Zoals Darwin zei: het is niet de niet de sterkste, de grootste of zelfs de slimste die overleeft, maar degene die het beste reageert op veranderingen.”