Meesters van het licht

Architecten, installatiebedrijven en opdrachtgevers werken graag met hen samen. Licht is immers hun vak. Of het nu gaat om een havenbedrijf, een raffinaderij, een NS-station of een luchthaven: elke omgeving vraagt om een eigen lichtplan. Op maat gemaakt door de ‘Meesters’ van het licht. Wie voor hen kiest, kiest voor kwaliteit. Want zij van Licht NL begrijpen licht als geen ander.

Theo van der Velden, geboren en getogen Rotterdammer, begon in 2011 aan een fonkelend avontuur. Hij richtte Licht NL op waarmee hij – letterlijk en figuurlijk – zijn licht wilde laten schijnen op Nederland. Zijn team creëert de meest ingenieuze lichtprojecten. Van der Velden werkt veelvuldig samen met Rob Trieling, een oud-collega.
“Rob is dé technische man voor Licht NL”, aldus Van der Velden. “Hij is de man die de lichtplannen maakt, hij kan en weet enorm veel. Mede door zijn knowhow halen we regelmatig fantastische projecten binnen.” “Dat klopt wel zo’n beetje”, zegt Trieling met een glimlach. “Ik ben als ZZP-er werkzaam en biedt mijn diensten aan op het gebied van lichtontwerp en -advies. Zo geef ik cursussen voor het maken van lichtberekeningen en voer ik ingewikkelde lichtmetingen uit voor diverse partijen. Licht NL is mijn grootste opdrachtgever.”

Oké, jullie doen dus iets met licht… maar wat eigenlijk precies?
“Licht NL ontwikkelt hoogwaardige lichtprojecten,” zegt Trieling. “Wij bieden een mix van A-klasse producten met een A-klasse ontwerp.” Achter ieder lichtplan zit een ingewikkeld verhaal: “Het gaat om complexe projecten waarbij we de opdrachtgever van A tot Z willen ontzorgen. Enkel een prijs neerleggen, werkt in onze ogen niet. De presentatie, het advies, het uitvoeringsontwerp; alles moet piekfijn op orde zijn.”

Een lichtplan? Moet ik dat zien als een soort bouwtekening voor een lichtproject?
“Zo zou je het kunnen zien. Een lichtplan is een blauwdruk van een project wanneer het gaat om verlichting. Het geeft een beeld van de hoeveelheid en het soort verlichting dat nodig is. De posities van masten, de richting van armaturen – alles is in zo’n lichtplan gevat.”
Van der Velden vult aan: “Voorheen ging het om statische berekeningen die voor veel aannemers nauwelijks te begrijpen waren. Onze lichtplannen kan je het best vergelijken met uitvoeringsontwerpen op basis waarvan de aannemer zijn tekeningen maakt en de benodigde materialen bestelt. Bovenal zijn het plannen waarbij nimmer de behoefte van de opdrachtgever uit het oog wordt verloren.”

‘Het klinkt misschien alsof we in onze eigen vingers snijden, toch is ons advies: gebruik minder licht’

Dat verklaart de pay-off: ‘Geen lichtadviseurs maar Meesters van het licht’ op jullie website?
“Zeker weten”, zegt Van der Velden lachend. “Licht NL probeert zich te onderscheiden met zijn lichtplannen. Wij denken écht met de klant mee. Dat betekent ook ‘nee’ durven zeggen tegen klanten die dingen vragen waarvan wij denken dat het beter is om het niet of juist anders te doen.”

Er zijn genoeg lichtprojecten in Nederland die er vanuit de lucht fantastisch uit zien; duizenden lampjes die de horizon twinkelend verlichten. De Rotterdamse haven en Rotterdam The Hague Airport zijn hier mooie voorbeelden van. Dat dit vanuit een vliegtuig zo goed te zien is, zou volgens Trieling echter niet mogelijk moeten zijn. Daar waar menigeen hier juist van geniet, noemt hij het ‘lichtvervuiling’:
“Neem Rotterdam The Hague Airport; hier hebben wij onlangs nog het gehele hoofdplatform van nieuw licht voorzien. Door gebruik te maken van de vlakstraaltechniek hebben wij de lichtvervuiling en lichthinder volledig terug weten te brengen.”

Euhm, de vlakstraaltechniek?
“Dat is een door Licht NL perfect doordachte techniek waarbij de verlichting aan de grond blijft”, legt Trieling uit. “In tegenstelling tot de vertrekkende vliegtuigen, stijgt het licht juist niet op en blijft het netjes onder de horizontaal. Zo wordt lichthinder voorkomen. Het lichtplan dat wij hiervoor hebben opgesteld, moest aan de meest strenge eisen op het gebied van verblindingsbegrenzing voldoen. Een andere belangrijke voorwaarde was dat het nieuwe lichtplan het energieverbruik flink moest reduceren. Het inzetten van LED verlichting heeft hier een belangrijke rol bij gespeeld.”

De afgekaderde LED verlichting op het hoofdplatform van Rotterdam The Hague Airport is dus ontworpen met het oog op de toekomst. Dit type verlichting wint al jaren aan populariteit en nu dus ook op luchthavens. Dit is lange tijd anders geweest; de opbrengst van LED verlichting op luchthavens was tot nu toe namelijk niet toereikend. Dit type verlichting brengt tegenwoordig zelfs meer licht op dan conventionele verlichting én is goedkoper én veiliger.”

Jullie hebben flink wat projecten in Rotterdam mogen doen. Om welke opdrachtgevers gaat het dan?
Trieling: “We werken vaak voor het openbaar vervoer in Rotterdam. Dan kan je denken aan de RET maar ook aan bedrijven als ProRail en de NS. We hebben veel stations en remises van nieuwe verlichting mogen voorzien. Als we specifiek naar de haven kijken dan zijn bedrijven als Vopak en Shell goede voorbeelden. Daarnaast werken we vaak voor terminals, denk bijvoorbeeld aan de APM terminal op de Tweede Maasvlakte.”

Vopak en Shell? Dat zijn aardig wat lampen!
“Dat kan je wel zeggen,” zegt Van der Velden. “En daarmee sla je de spijker meteen op z’n kop, want het zijn té veel lampen. Het zijn enkele van de vele chemiebedrijven in de haven en ze zijn allemaal schuldig aan lichtvervuiling. Ze doen allemaal ontzettend hun best een groener imago te krijgen, maar bezuinigen niet op licht. Juist daar is veel winst te behalen”, vult Trieling aan. “Het klinkt misschien alsof we in onze eigen vingers snijden, toch luidt ons advies: gebruik minder en vooral beter licht. Het is prachtig om te zien, alleen de hoeveelheid energie die daarvoor nodig is, moet drastisch gereduceerd worden.”

En de vlakstraaltechniek, wordt die ook in de haven toegepast?
“Absoluut, de Rotterdamse haven is er enorm bij gebaat dat er zo min mogelijk hinder is van licht. Het gebied is één van de grootste lichtproducenten die ons land kent.” Trieling benadrukt dat er maar weinig partijen zijn die de lichttechniek voor dergelijke grote terreinen zó kunnen ontwerpen dat het net zo goed is als voorheen, toen er nog met conventionele verlichting werd gewerkt: “Hetzelfde bereiken met LED is voor zelfs de grootste spelers in de lichtsector nog steeds een enorme uitdaging. Wij kunnen het. Licht NL heeft daar op maat gemaakte oplossingen voor. En de vlakstraaltechniek vormt daar een belangrijk onderdeel van.”

Wat is jullie favoriete lichtproject in de haven? Het mag niet van jullie tekentafel afkomstig zijn…
De heren lachen. “Ik zou geen project kunnen noemen waar ik helemaal van ondersteboven ben”, zegt Trieling. “Trouwens, het werk voor het vervangen van de openbare verlichting in het havengebied is wel indrukwekkend. In 2009 heb ik met een paar collega’s in opdracht van het Havenbedrijf Rotterdam de lichtvisie ontworpen. In 2022 moeten maar liefst 6.500 lampen vervangen zijn door LED lampen – een zeer omvangrijk project. Helaas is dit uiteindelijk naar een partij uit Eindhoven gegaan. Ik wil de naam niet noemen, maar dit bedrijf timmert al aardig wat jaren aan de weg als het gaat om verlichting”, zegt hij met een knipoog. “Jij weet ongetwijfeld wie ik bedoel.”
Volgens Trieling gaan dergelijke omvangrijke projecten vaak naar ‘de grote spelers’. “Jammer, want Licht NL had het maar al te gráág aangenomen”, zegt Van der Velden ietwat teleurgesteld.

Licht fascineert. Dat geldt voor velen. Zo worden er in de Rotterdamse haven heuse ‘lichtjestours’ aangeboden. Mensen kunnen aan boord van een boot genieten van het spannende spel van donker en licht. Het doet dus écht iets met mensen.
Opeens moeten we denken aan het project van Licht NL voor de spoortunnel aan de Tugelaweg in onze hoofdstad. Een fantastisch project waar Van der Velden nog steeds razend enthousiast over is.
“Het is een tunnel die drastisch opgeknapt moest worden. Hij was erg onveilig en gesitueerd in een niet al te beste buurt. Men wilde als het ware een beleving in de tunnel creëren en het idee was om de Big Five door de tunnel te zien gaan. Er zitten maar liefst 120.000 LED lampjes in de tunnel die ieder afzonderlijk aan te sturen zijn. Het grappige is, dat kan gedaan worden vanuit Rotterdam. Als we willen, kunnen we zelfs het logo van Feyenoord door de tunnel laten bewegen”, zegt Van der Velden met gepaste trots. “Moet je nagaan, de controle in Rotterdam om in Amsterdam iets te laten gebeuren, alleen dat is toch gewoon al fantastisch!”

Voor iedereen die niet weet wat Licht NL met deze tunnel heeft gedaan: er is videomateriaal op het YouTube kanaal van het bedrijf vinden. Een vergelijkbaar ontwerp voor een geschikte locatie in de haven van Rotterdam zou zeker niet misstaan. Het team van Licht NL zal er de hand in ieder geval niet voor omdraaien!