Smartport op weg naar de slimste haven

22 oktober 2018

De haven van Rotterdam moet overstag. Niet langer meer streven naar de grootste haven, maar de slimste haven – the Smartest Port. De noodzaak van automatisering en digitalisering en de energietransitie begint te dringen. De uitfasering van fossiele brandstoffen is dagelijks in het nieuws. Cybersecurity is urgenter dan ooit. Hoe gaan de bedrijven in de haven met deze veranderingen om? Wat hebben ze nodig om goed voorbereid te zijn en een stevige concurrentiepositie te behouden? In eerste instantie kennis. SmartPort brengt de bedrijven en wetenschap bij elkaar om de juiste kennis te ontwikkelen. Deze beslisinformatie is nodig om de vloed aan innovatieve ontwikkelingen goed te laten aanspoelen. Kennis is macht, kennis is impact.

Dirk Koppenol is portfoliomanager bij SmartPort. Samen met de projectontwikkelaars is hij verantwoordelijk voor het creëren van impact in de haven van Rotterdam aan de hand van wetenschappelijk onderbouwde kennis. 

Wat is SmartPort?
“SmartPort is een krachtenbundeling van de verschillende partijen in de Rotterdamse Haven. Dit zijn het Havenbedrijf Rotterdam en Deltalinqs (belangenbehartiger van ruim 95 procent van alle logistieke, haven en industriële bedrijven in de Mainport Rotterdam, red.) en daarnaast Gemeente Rotterdam als de verbindende factor, omdat zij zorgt voor de scholing in Rotterdam en het innovatieve klimaat in de stad. Daarnaast de twee kennisinstituten Erasmus Universiteit Rotterdam en de Technische Universiteit Delft. SmartPort moet kennis verbinden en beslisinformatie leveren voor straks en later.”

Kennis moet leiden tot impact, wat bedoelen jullie met impact bij SmartPort?
“Wij kunnen niets bouwen of produceren. Wat willen we dan leveren? Hiervoor hebben we drie fases van impact geformuleerd. Wij bieden allereerst kennis om zaken op de agenda te zetten bij bedrijven en de overheid – dat noemen we agenderen. Truck Platooning, een belangrijk programma voor SmartPort, is weer een goed voorbeeld van alliantievorming, de tweede fase. Het autonoom rijden van trucks achter elkaar is een heel interessant programma en heel gaaf dat het kan, maar wat levert het op? Welke partijen zijn hierbij gebaat? Allianties vormen kun je met de juiste kennis goed doen. De derde, en meest belangrijke impactvorm binnen SmartPort, is letterlijk beslisinformatie ontwikkelen. Hoe business ready is een bepaalde technologie? Bij Elektrificatie bijvoorbeeld kunnen verschillende stoffen geproduceerd worden, bijvoorbeeld mierenzuur, waterstof en ammoniak, maar wat is er voor nodig om te zorgen dat we het kunnen gaan produceren tegen een marktconforme prijs? Voor een antwoord op die vraag heb je beslisinformatie nodig.”

Waarom is die wetenschappelijke onderbouwing zo noodzakelijk voor de bedrijven in de haven? 
“Het is belangrijk om een duidelijk verschil te maken tussen het inhuren van een consultant en aan de slag gaan met SmartPort. Wij doen geen contractresearch. Het onderzoek dat wij doen is pre-competitief. Wij hebben dus onderzoeken waar concurrenten samenwerken, zoals Deep Sea Call Size, waar bij de opstart zowel APMT als ECT bij betrokken waren. In dit onderzoek wordt specifiek gekeken naar het effect van de komst van grotere containerschepen in de haven van Rotterdam. Hiervoor heb je objectieve kennis nodig die basis beslisinformatie voor alle betrokken partijen vormt. Dat is één van de voorwaarden voor een samenwerking met SmartPort; de kennis moet vrij deelbaar zijn. Daar wordt de haven echt slimmer van.”

Hoe wordt de behoefte van de bedrijven geformuleerd? 
“SmartPort bestaat pas drie jaar. In samenwerking met bedrijven hebben wij thema’s van herkenning geformuleerd. Die thema’s hebben wij vertaald in Roadmaps;
Smart Energy & Industry – in deze roadmap gaat het over het petrochemische cluster, wij richten ons specifiek op het effect van Elektrificatie. Rond 2030 verwachten we een overschot aan windenergie en daar kunnen we allerlei basisstoffen mee produceren die nu worden vervaardigd uit fossiele brandstoffen. Dit kan een enorme reductie in CO2-uitstoot opleveren. De Roadmap Smart Logistics – hier ligt de focus op digitalisering en automatisering en dan met name in de containersector. De Roadmap Future Proof Port Infrastructure – de infrastructuur van de Rotterdamse haven, zoals kademuren, is ruim vijftig jaar oud en economisch afgeschreven. In deze roadmap wordt gekeken naar de haalbaarheid van verlenging van de levensduur van deze infrastructuur.”

Hoe leggen jullie de focus in de Roadmaps?
“Samen met onze inmiddels 130 partners hebben we na drie jaar een focus gevormd door het ontwikkelen van programma’s. Zoals Truck Platooning, een onderwerp binnen automatisering van de logistiek en onderdeel van de Roadmap Smart Logistics. Hier hebben we de ambitie geformuleerd dat er in 2020 honderd truck platoons per dag vanuit de Haven van Rotterdam vertrekken. Die specifieke formuleringen en focus leggen we nu vast in de programma’s.”

Bedrijven zijn vooral bezig met vandaag. Is het lastig om de urgentie van ‘straks en later’ te benadrukken?
“Dat is wel een uitdaging. Niet iedereen heeft de tijd en/of capaciteit om zich te richten op belangrijke onderwerpen die niet direct van urgent belang zijn. Je ziet dat er zich een ‘innovatieve voorhoede’ van partijen vormt die zich bewust is van het belang en bereid is te investeren. We delen de kennis daarom breed om ook de bedrijven die niet direct betrokken zijn te informeren. Ons doel is tenslotte de gehele haven een stap verder te helpen.”

Het initiatief van SmartPort is begonnen met de behoefte van een aantal onderzoeken. Dit is in korte tijd veel groter gebleken dan aangenomen. Hoe komt dat?
“Tien jaar geleden was de urgentie tot wetenschappelijk onderzoek niet of nauwelijks aanwezig. Dat is enorm veranderd en SmartPort was nooit zo omarmd als die urgentie niet zo voelbaar was geweest. Er zijn momenteel 61 onderzoeken lopende en een deel daarvan is afgerond. Het nut van het samenbrengen van wetenschap en het bedrijfsleven is gebleken. Ook zijn wij inmiddels erkend door TKI (Topconsortia voor Kennis en Innovatie). Dat is nationale erkenning en dat is dankzij de flinke investering van al ruim zes miljoen van het bedrijfsleven. 

Waar komt jouw voorliefde voor de haven vandaan?
“Ik ben opgegroeid in Goeree-Overflakkee en wij keken vanaf het strand altijd richting de haven. In de tijd van de besluitvorming van Maasvlakte II werkte mijn vader voor de Gemeente van Goedereede (door herindeling nu onderdeel van de Gemeente Goeree-Overflakkee, red.) en was als ambtenaar Bijzondere Projecten betrokken bij de ontwikkeling van Maasvlakte II. Zijn werk rond dit project intrigeerde mij. Ik ben bestuurskunde en geschiedenis gaan studeren aan de Erasmus Universiteit en het is eigenlijk bij toeval dat mijn hoogleraar Hein Klemann vroeg of ik het onderzoek voor het Havenbedrijf Rotterdam naar het besluitvormingsproces van Maasvlakte II wilde doen. Zo ben ik aan de slag gegaan bij het Havenbedrijf en vanaf dat moment realiseerde ik mij wat voor impact de haven heeft op onze economie. Als afsluiting van mijn promotie heb ik het boek ‘Lobby for Land’ gepubliceerd. Wat mij het meest is bijgebleven uit mijn promotieperiode is, naast de enorme investeringen, de constante drive en de ambitie tot samenwerking van de mensen in de haven. Alleen vanuit die samenwerking kunnen wij de uitdagingen van de toekomst aan en de slimste haven vormen.”

Tekst

Joan van Winsen

Beeld

Ed van den Hoek

Meer artikelen

Wat wij doen is topsport elke dag opnieuw

23 oktober 2018

Sjorren. Oftewel het vastzetten en losmaken van containers. In de Rotterdamse haven gebeurt dat elke dag, op elk uur van de dag en onder alle...

Lees het hele artikel

Havenliefhebbers uit alle windstreken

18 oktober 2018

Het opleidings- en kennisinstituut STC Group levert sinds jaar en dag knappe koppen af die hun mouwen opstropen in de Rotterdamse haven. De slimste haven...

Lees het hele artikel